Opracowała: Eliza Czapla, studentka kierunku Dietetyka

Należąca do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie kobalamina, nazywana witaminą B12, jest niezwykle istotna dla prawidłowego działania układu krwionośnego, jak i metabolizowania makroskładników dostarczanych z pożywienia. Najbardziej kluczowe funkcje spełnia jednak wobec układu nerwowego. Jej deficyty mogą prowadzić między innymi do drętwienia kończyn, zaburzeń chodu czy koncentracji.
Z uwagi na to, jak bardzo istotne role pełni w naszym organizmie, warto poznać kilka faktów na temat witaminy B12:

Jakie są jej źródła? Kto jest szczególnie narażony na jej niedobór?
Jakie mogą być konsekwencje niedostatecznej podaży?

Witamina B12 – kobalamina

Swoją nazwę zawdzięcza atomowi kobaltu, zawartego w budowie jej cząsteczki. Występuje naturalnie w formach, takich jak: metylokobalamina, hydroksykobalamina, akwakobalamina czy 5’deoksyadenozylokobalamina. Najwięcej skojarzeń budzi jednak jej syntetyczna forma - cyjanokobalamina, ponieważ to właśnie ta nazwa jest najczęściej spotykana w suplementach diety, czy patrząc na skład żywności wzbogacanej w B12.
Kobalamina, aby zostać przyswojona z pożywienia potrzebuje trzech różnych białek: haptokoryny (transkobalaminy I), czynnika wewnętrznego IF (produkowanego przez komórki okładzinowe żołądka) oraz transkobalaminy II, które, na odpowiednich etapach, łączą się z Witaminą B12, tworząc kompleksy. Umożliwiają one transport witaminy (haptokoryna, IF), czy otrzymanie postaci aktywnej biologicznie, która może zostać wykorzystana przez organizm.

Do czego organizm potrzebuje witaminy B12?

Jak już wspomnieliśmy, witamina B12 jest niezwykle istotna dla prawidłowego przebiegu procesu krwiotworzenia (hematopoezy). Przy jej długotrwałej, niedostatecznej ilości w organizmie dochodzi do zmian w budowie erytrocytów - komórki są większe, ich objętość rośnie - a co za tym idzie, nie spełniają prawidłowo swoich funkcji. Taki stan nazywamy niedokrwistością megaloblastyczną. Może do niej doprowadzić niedobór kobalaminy, jak i folianów, które pełnią podobne funkcje metaboliczne.
Zmiany w budowie erytrocytów widoczne są w wynikach morfologii krwi. Dlatego tak ważne są regularne badania (przynajmniej raz w roku), które należy skonsultować z lekarzem - szczególnie wobec widocznych nieprawidłowości.
Należy jednak pamiętać, aby nie spłycać roli Witaminy B12 jedynie do procesów krwiotworzenia. Bardzo istotną funkcję pełni wobec układu nerwowego. Przy niedoborze kobalaminy może dojść do zaburzeń równowagi, odczuwania bólu czy temperatury.
Potencjalne objawy obejmują również otępienie, przemęczenie, zaburzenia koncentrancji, pamięci, chodu czy widzenia.
Niedobory witaminy B12 są bardzo niebezpieczne w okresie rozwoju płodu, jak i wzrostu dziecka, przyczyniając się do opóźnień w neurorozwoju.

Norma na poziomie zalecanego dziennego spożycia dla osoby dorosłej to 2,4μg kobalaminy. Zapotrzebowanie wzrasta w okresie ciąży (2,6μg) i laktacji (2,8μg).

Kto jest narażony na niedobór witaminy B12?

Najbardziej narażonymi na niedobór grupami są:
- weganie i wegetarianie (a także niemowlęta karmione mlekiem
matek-weganek/wegetarianek)
- osoby przewlekle stosujące inhibitory pompy protonowej
- osoby stosujące antagonistów receptora histaminowego
- osoby leczone metforminą
- osoby po 50. rż.
- osoby ze stwierdzonym zakażeniem Helicobacter Pylori

Niedobory mogą być też spowodowane jednostkami chorobowymi, takimi jak: atroficzne zapalenie śluzówki żołądka, niewydolność trzustki czy SIBO, które uniemożliwiają bądź utrudniają wchłanianie kompleksów witaminy B12.
 

W przypadku anemii złośliwej organizm produkuje przeciwciała przeciwko czynnikowi wewnętrznemu IF, co również skutkuje brakiem możliwości skutecznego wykorzystania kobalaminy przez organizm.
Warto zaznaczyć, że objawy niedostatecznego spożycia kobalamin pojawiają się stosunkowo  dosyć późno, z uwagi na to, iż są one magazynowane w wątrobie, a dzienne straty są zazwyczaj dosyć niskie.

Gdzie znajdziemy witaminę B12?

Źródłem kobalamin są w głównej mierze produkty pochodzenia zwierzęcego:
- mięso i podroby
- nabiał
- jaja
- ryby i skorupiaki

W przypadku stosowania diety wegańskiej bądź wegetariańskiej, gdzie prawdopodobieństwo rozwinięcia niedoboru jest znacznie wyższe, można stosować napoje roślinne (np. owsiane, sojowe) fortyfikowane w witaminę B12. Zazwyczaj nie zaspokaja to jednak pełnego zapotrzebowania na kobalaminy i konieczna staje się dodatkowa suplementacja. Warto w
takim wypadku skonsultować się ze specjalistą - dietetykiem bądź lekarzem, który dobierze odpowiednią dawkę.

Bibliografia:
1. Ankar, A., & Kumar, A. (2022). Vitamin B12 Deficiency. In StatPearls. StatPearls
Publishing.
2. Black M. M. (2008). Effects of vitamin B12 and folate deficiency on brain
development in children. Food and nutrition bulletin, 29(2 Suppl), S126–S131.
https://doi.org/10.1177/15648265080292S117

Opracowała: Eliza Czapla, studentka kierunku Dietetyka

Należąca do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie kobalamina, nazywana witaminą B12, jest niezwykle istotna dla prawidłowego działania układu krwionośnego, jak i metabolizowania makroskładników dostarczanych z pożywienia. Najbardziej kluczowe funkcje spełnia jednak wobec układu nerwowego. Jej deficyty mogą prowadzić między innymi do drętwienia kończyn, zaburzeń chodu czy koncentracji.
Z uwagi na to, jak bardzo istotne role pełni w naszym organizmie, warto poznać kilka faktów na temat witaminy B12:

Jakie są jej źródła? Kto jest szczególnie narażony na jej niedobór?
Jakie mogą być konsekwencje niedostatecznej podaży?

Witamina B12 – kobalamina

Swoją nazwę zawdzięcza atomowi kobaltu, zawartego w budowie jej cząsteczki. Występuje naturalnie w formach, takich jak: metylokobalamina, hydroksykobalamina, akwakobalamina czy 5’deoksyadenozylokobalamina. Najwięcej skojarzeń budzi jednak jej syntetyczna forma - cyjanokobalamina, ponieważ to właśnie ta nazwa jest najczęściej spotykana w suplementach diety, czy patrząc na skład żywności wzbogacanej w B12.
Kobalamina, aby zostać przyswojona z pożywienia potrzebuje trzech różnych białek: haptokoryny (transkobalaminy I), czynnika wewnętrznego IF (produkowanego przez komórki okładzinowe żołądka) oraz transkobalaminy II, które, na odpowiednich etapach, łączą się z Witaminą B12, tworząc kompleksy. Umożliwiają one transport witaminy (haptokoryna, IF), czy otrzymanie postaci aktywnej biologicznie, która może zostać wykorzystana przez organizm.

Do czego organizm potrzebuje witaminy B12?

Jak już wspomnieliśmy, witamina B12 jest niezwykle istotna dla prawidłowego przebiegu procesu krwiotworzenia (hematopoezy). Przy jej długotrwałej, niedostatecznej ilości w organizmie dochodzi do zmian w budowie erytrocytów - komórki są większe, ich objętość rośnie - a co za tym idzie, nie spełniają prawidłowo swoich funkcji. Taki stan nazywamy niedokrwistością megaloblastyczną. Może do niej doprowadzić niedobór kobalaminy, jak i folianów, które pełnią podobne funkcje metaboliczne.
Zmiany w budowie erytrocytów widoczne są w wynikach morfologii krwi. Dlatego tak ważne są regularne badania (przynajmniej raz w roku), które należy skonsultować z lekarzem - szczególnie wobec widocznych nieprawidłowości.
Należy jednak pamiętać, aby nie spłycać roli Witaminy B12 jedynie do procesów krwiotworzenia. Bardzo istotną funkcję pełni wobec układu nerwowego. Przy niedoborze kobalaminy może dojść do zaburzeń równowagi, odczuwania bólu czy temperatury.
Potencjalne objawy obejmują również otępienie, przemęczenie, zaburzenia koncentrancji, pamięci, chodu czy widzenia.
Niedobory witaminy B12 są bardzo niebezpieczne w okresie rozwoju płodu, jak i wzrostu dziecka, przyczyniając się do opóźnień w neurorozwoju.

Norma na poziomie zalecanego dziennego spożycia dla osoby dorosłej to 2,4μg kobalaminy. Zapotrzebowanie wzrasta w okresie ciąży (2,6μg) i laktacji (2,8μg).

Kto jest narażony na niedobór witaminy B12?

Najbardziej narażonymi na niedobór grupami są:
- weganie i wegetarianie (a także niemowlęta karmione mlekiem
matek-weganek/wegetarianek)
- osoby przewlekle stosujące inhibitory pompy protonowej
- osoby stosujące antagonistów receptora histaminowego
- osoby leczone metforminą
- osoby po 50. rż.
- osoby ze stwierdzonym zakażeniem Helicobacter Pylori

Niedobory mogą być też spowodowane jednostkami chorobowymi, takimi jak: atroficzne zapalenie śluzówki żołądka, niewydolność trzustki czy SIBO, które uniemożliwiają bądź utrudniają wchłanianie kompleksów witaminy B12.
 

W przypadku anemii złośliwej organizm produkuje przeciwciała przeciwko czynnikowi wewnętrznemu IF, co również skutkuje brakiem możliwości skutecznego wykorzystania kobalaminy przez organizm.
Warto zaznaczyć, że objawy niedostatecznego spożycia kobalamin pojawiają się stosunkowo  dosyć późno, z uwagi na to, iż są one magazynowane w wątrobie, a dzienne straty są zazwyczaj dosyć niskie.

Gdzie znajdziemy witaminę B12?

Źródłem kobalamin są w głównej mierze produkty pochodzenia zwierzęcego:
- mięso i podroby
- nabiał
- jaja
- ryby i skorupiaki

W przypadku stosowania diety wegańskiej bądź wegetariańskiej, gdzie prawdopodobieństwo rozwinięcia niedoboru jest znacznie wyższe, można stosować napoje roślinne (np. owsiane, sojowe) fortyfikowane w witaminę B12. Zazwyczaj nie zaspokaja to jednak pełnego zapotrzebowania na kobalaminy i konieczna staje się dodatkowa suplementacja. Warto w
takim wypadku skonsultować się ze specjalistą - dietetykiem bądź lekarzem, który dobierze odpowiednią dawkę.

Bibliografia:
1. Ankar, A., & Kumar, A. (2022). Vitamin B12 Deficiency. In StatPearls. StatPearls
Publishing.
2. Black M. M. (2008). Effects of vitamin B12 and folate deficiency on brain
development in children. Food and nutrition bulletin, 29(2 Suppl), S126–S131.
https://doi.org/10.1177/15648265080292S117