Nietolerancja histaminy - jak się objawia?
Opracowała: dr Izabela Grabowska
Bóle głowy, katar, zatkany nos, niskie ciśnienie tętnicze krwi, swędząca skóra - objawy te wcale nie muszą oznaczać alergii. Wymienione dolegliwości mogą być oznaką nietolerancji histaminy. Jest to nadwrażliwość pokarmowa o podłożu nieimmunologicznym o niejednorodnej przyczynie i jednocześnie bardzo szerokim zakresie objawów. Histamina jest uwalniana w organizmie po połączeniu z uczulającym człowieka alergenem, co jest reakcją obronną. Jeżeli jednak histaminy jest za dużo, to pojawiają się różne dolegliwości, łącznie z zagrażającym życiu – wstrząsem anafilaktycznym. Spowodowane jest to brakiem równowagi pomiędzy ilością nagromadzonej w organizmie histaminy a zdolnością do jej degradacji. Towarzyszy temu najczęściej zmniejszona aktywność jelitowego enzymu - DAO (oksydaza diaminowa). Nietolerancję histaminy można zdiagnozować, badając aktywność tego enzymu w surowicy krwi.
Niedobór DAO może być spowodowany uszkodzeniem śluzówki jelit przez przebyte choroby, infekcje czy leki, np. cytostatyki. W takich wypadkach nawet niewielka ilość histaminy może wywoływać nieprzyjemne objawy. Częstość występowania nietolerancji histaminy szacuje się na 1% populacji, a obniżenie aktywności DAO może występować nawet u 15%.
Objawy nietolerancji histaminy łudząco przypominają objawy alergiczne, ponieważ w obu procesach uczestniczy histamina. Podstawą każdego z nich jest jednak inny mechanizm, dlatego nietolerancja histaminy nazywana jest pseudoalergią.
W organizmie człowieka są dwa źródła histaminy – produkcja wewnętrzna oraz pożywienie. Histamina jest aminą biogenną powstającą z aminokwasu L-histydyny w procesie przechowywania i dojrzewania produktów spożywczych. Niektóre pokarmy zawierają histaminę, a inne powodują wzrost jej stężenia po ich zjedzeniu.
Produkty spożywcze szczególnie obfite w histaminę, to:
- produkty fermentowane: kiszonki, ocet (oprócz spirytusowego),
- wyroby wędliniarskie, suszone i dojrzewające szynki,
- dojrzewające i pleśniowe sery,
- ryby, zwłaszcza wędzone, marynowane, źle przechowywane, peklowane,
- owoce morza,
- przyprawy: goździki, cynamon, anyż, chili, gałka muszkatołowa, curry,
- alkohol, szczególnie czerwone wino, piwo.
Produkty spożywcze, po których wzrasta stężenie histaminy, to:
- pomidory i ich przetwory, szparagi,
- napoje energetyzujące, kakao,
- produkty z siarczynami (wino, szampany, przeciery, musy, suszone owoce, słodycze),
- produkty z benzoesanem i jego solami,
- niektóre leki.
W nietolerancji histaminy zalecana jest dieta niskohistamonowa. Jej celem jest maksymalne wyciszenie objawów klinicznych i poprawa komfortu życia. Dieta niskohistaminowa jest niezwykle restrykcyjna, dlatego należy ją stosować tylko wtedy, gdy została stwierdzona nietolerancja histaminy. Nie należy przesadnie ograniczać diety, jeśli dobrze są tolerowane wybrane produkty, które mają teoretycznie dużą zawartość histaminy.
Piśmiennictwo:
1. Bartuzi Z., Ukleja-Sokołowska N. Nietolerancja histaminy, a dieta współczesnego człowieka. Alergia Astma Immunologia, 2021, 26 (4), 82-88,
2. Buczyłko K., Bartnicka A., Kruszewski J. i in. Wytyczne diagnostyki i postępowania w nietolerancji histaminy. Alergia Polska, 2023, 10, 3, 141-151,
3. Turek K., „Nie daj się alergii”, Wyd. Zdrowe Zdrowie, 2018,
4. Steinberger H., Dieta antyhistaminowa, Wyd. PZWL, 2010.