Opracowała: mgr Magdalena Matyja

Rosół, czyli zupa, która u każdego z Nas gości lub gościła na stole. Kiedyś stanowiła podstawę klasycznego niedzielnego obiadu, obecnie ustąpiła pole innym daniom, ale do chwili obecnej pojawia się podczas świąt, czy ważnych uroczystości w gronie rodzinnym lub kiedy potrzebujemy wzmocnienia.

Najchętniej wracamy do niego w czasie jesienno-zimowym, gdyż jest jedną z tych zup, która działa rozgrzewająco, co w chlapę i szarugę jest bardzo cenne.

Może kilka słów skąd wzięła się nazwa rosół. Po pierwsze, sama nazwa „rosół” pochodzi od prasłowiańskiego słowa „orzsolъ”, które było określeniem zwykłej solanki, czyli roztworu wodnego soli, ewentualnie roztworu soli z różnymi dodatkami, mającymi za zadanie wspomóc konserwację żywności. Jednym słowem najdawniejszym przeznaczeniem rosołu było wydłużenie przydatności do spożycia takich produktów, jak np.: mięsa czy ryby. W okresie staropolskim w polszczyźnie rosół oznaczał również wywar z mięsa oraz kości, ale także zupę ugotowaną na mięsie

W pierwszej książce kucharskiej wydanej w 1682 r. w Krakowie, autorstwa Stanisława Czernieckiego – pierwszego kuchmistrza wojewody krakowskiego Aleksandra Michała Lubomirskiego, pt.: „Compendium ferculorum, albo zebranie potraw”, znalazł się po raz pierwszy przepis na rosół polski. Rosół pojawia się również w literaturze polskiej.

Przepis na rosół z rdzennej polskiej kuchni zawierał mięso wołowe lub cielęce oraz ptactwo: gołębie, jarząbki lub kuropatwy, doprawiano go koprem, pietruszką, cebulą, przyprawami korzennymi czy czosnkiem.

Siedemnastowieczny rosół serwowano nie tylko z „makaronami polskimi i włoskimi”, ale też z grzankami, figatellami (pulpeciki), kiełbaskami, szczawiem, grochem, czy agrestem.

Co ciekawe, w arcydziele Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz”, w Księga XII, Kochajmy się, rosół otwiera nawet ucztę i jest serwowany gościom w Soplicowie:

„Rosół staropolski sztucznie gotowany,
Do którego pan Wojski z dziwnemi sekrety
Wrzucił kilka perełek i sztukę monety
(Taki rosoł krew czyści i pokrzepia zdrowie).”

Ten sztucznie gotowany rosół poeta zaczerpną z „Compendium Ferculorum…”, gdzie kuchmistrz Stanisław Czarniecki proponuje wywar dla „chorych, źle się mających i już o zdrowiu desperujących”. W skład takiego rosołu wchodził nie tylko wywar z mięsa, ale także sznur pereł i złoty dukat. Jednym słowem na bogato ????.Tak przygotowaną miksturę podawano na czczo choremu, warto zauważyć, że jednak wcześniej dodawane precjoza wyjmowano. Można powiedzieć, że teraz rosół również stanowi ważny element diety w przypadku przeziębień i chorób grypopodobnych, jednak pozbawiony jest tych magicznych elementów, które stanowiły ważny element kultury i wierzeń w cudowną moc tego wywaru.

Na początku XX wieku rosół z kilku rodzaju mięs nazywano niekiedy „królewskim” dla odróżnienia od tych sporządzanych na bazie jednego gatunku mięsa. Najpopularniejszym był rosół wołowy.

Obecnie rosół, to przede wszystkim pyszna i aromatyczna zupa mięsno-warzywna. Klasyczny domowy rosół powinien składać się z przynajmniej dwóch rodzajów mięsa, jak np.: kura rosołowa czy szponder wołowy, można dodać też kości szpikowe. Pamiętajmy, że mięso to nie wszystko. Następnie dodaje się warzywa, jak: marchewka, pietruszka, seler, por i cebula, którą wcześniej można opalić nad ogniem, który wydobywa z niej niepowtarzalny smak. Ważnym składnikiem są także przyprawy jak: czosnek, czarny pieprz w ziarnach, ziele angielskie oraz liście laurowe. Tak przygotowane składniki należy włożyć do bardzo zimnej wody i gotować na małym ogniu bez przykrycia, od trzech do nawet pięciu godzin.

A co z wartościami odżywczymi rosołu?

Określenie dokładnej wartości odżywczej rosołu może być trudne, ponieważ zależy ona od wielu czynników, takich jak rodzaj mięsa i kości użytych do jego przygotowania, ilości dodanych warzyw, a nawet czas gotowania. Jednak z danych zawartych w amerykańskiej bazie danych Food Data Central wynika, że 100 g domowego rosołu drobiowego zawiera około 40 kcal. Oczywiście, nie wliczając w tę wartość innych składowych, jak np. makaron, ziemniaki czy ryż, które dla wielu z Nas są jednym z nieodzownych elementów prawdziwego rosołu.

Zauważono, że zwiększając ilość mięsa oraz kości szpikowych i wydłużając czas gotowania, można wielokrotnie zwiększyć wartość odżywczą rosołu. Tak przygotowana zupa przechowywana w lodówce tężeje na galaretkę, która może zawierać nawet 15-20 g białka i staje się też źródłem witaminy B2 i B12, oraz magnezu, potasu, selenu oraz cynku.

Rosół to świetnych sposób na mocne kości i zdrowe stawy, a to dzięki zawartości kolagenu. W jednych z badań z 2011 roku przeprowadzonych na królikach zauważono, że co najmniej 5-tygodniowa suplementacja diety skoncentrowanym rosołem przyspiesza zrastanie się kości, zwiększa ich gęstość oraz ilość struktur budujących kości. Kolagen to nie tylko sposób na zdrowe kości i stawy, ale również piękną cerę, mocne paznokcie, czy lśniące włosy.

Ponadto rosół słynnie ze swoich właściwości przeciwzapalnych, a to dzięki takiemu składnikowi jak aminokwas glicyna, który reguluje funkcje wydzielnicze żołądka oraz chroni błonę śluzową żołądka przed wrzodami.

Korzystne działanie rosołu przy przeziębieniu może wynikać z hamowania ruchliwości neutrofili, czyli najliczniejszego rodzaju białych krwinek i łagodzeniu stanu zapalnego, a zatem redukowaniu objawów związanych z wytwarzaniem dużej ilości śluzu.

Jednym słowem podczas sezonu grypowego powinniśmy poświęcić trochę czasu na przygotowanie dania, które będzie najlepszą profilaktyką przed zachorowanie lub wzmocnieniem Naszego organizmu w walce z chorobą.

Źródła:

Rosół - kalorie, wartości odżywcze i właściwości zdrowotne

Ile kalorii ma rosół? Właściwości odżywcze i zdrowotne rosołu

Rosół, wywar, bulion – czym się różnią? Jak je ugotować i Do czego używać? - Beszamel.pl

Rosół – Wikipedia, wolna encyklopedia

Compendium ferculorum, albo zebranie potraw – Wikipedia, wolna encyklopedia

Adam Mickiewicz - Pan Tadeusz, Księga XII, Kochajmy się (fragment, Ostatnia uczta staropolska) - Polska-poezja.pl

Tajemnice polskiego rosołu | Artykuł | Culture.pl

ROSÓŁ – KRÓL POLSKICH ZUP- Tygodnik Zamojski, Zamość, Biłgoraj, Tomaszów

ROSÓŁ | Narodowe Centrum Kultury

Bulion - właściwości i skład. Jak przygotować domowy bulion?

Soup, chicken - USDA FoodData Central Food Details

Opracowała: mgr Magdalena Matyja

Rosół, czyli zupa, która u każdego z Nas gości lub gościła na stole. Kiedyś stanowiła podstawę klasycznego niedzielnego obiadu, obecnie ustąpiła pole innym daniom, ale do chwili obecnej pojawia się podczas świąt, czy ważnych uroczystości w gronie rodzinnym lub kiedy potrzebujemy wzmocnienia.

Najchętniej wracamy do niego w czasie jesienno-zimowym, gdyż jest jedną z tych zup, która działa rozgrzewająco, co w chlapę i szarugę jest bardzo cenne.

Może kilka słów skąd wzięła się nazwa rosół. Po pierwsze, sama nazwa „rosół” pochodzi od prasłowiańskiego słowa „orzsolъ”, które było określeniem zwykłej solanki, czyli roztworu wodnego soli, ewentualnie roztworu soli z różnymi dodatkami, mającymi za zadanie wspomóc konserwację żywności. Jednym słowem najdawniejszym przeznaczeniem rosołu było wydłużenie przydatności do spożycia takich produktów, jak np.: mięsa czy ryby. W okresie staropolskim w polszczyźnie rosół oznaczał również wywar z mięsa oraz kości, ale także zupę ugotowaną na mięsie

W pierwszej książce kucharskiej wydanej w 1682 r. w Krakowie, autorstwa Stanisława Czernieckiego – pierwszego kuchmistrza wojewody krakowskiego Aleksandra Michała Lubomirskiego, pt.: „Compendium ferculorum, albo zebranie potraw”, znalazł się po raz pierwszy przepis na rosół polski. Rosół pojawia się również w literaturze polskiej.

Przepis na rosół z rdzennej polskiej kuchni zawierał mięso wołowe lub cielęce oraz ptactwo: gołębie, jarząbki lub kuropatwy, doprawiano go koprem, pietruszką, cebulą, przyprawami korzennymi czy czosnkiem.

Siedemnastowieczny rosół serwowano nie tylko z „makaronami polskimi i włoskimi”, ale też z grzankami, figatellami (pulpeciki), kiełbaskami, szczawiem, grochem, czy agrestem.

Co ciekawe, w arcydziele Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz”, w Księga XII, Kochajmy się, rosół otwiera nawet ucztę i jest serwowany gościom w Soplicowie:

„Rosół staropolski sztucznie gotowany,
Do którego pan Wojski z dziwnemi sekrety
Wrzucił kilka perełek i sztukę monety
(Taki rosoł krew czyści i pokrzepia zdrowie).”

Ten sztucznie gotowany rosół poeta zaczerpną z „Compendium Ferculorum…”, gdzie kuchmistrz Stanisław Czarniecki proponuje wywar dla „chorych, źle się mających i już o zdrowiu desperujących”. W skład takiego rosołu wchodził nie tylko wywar z mięsa, ale także sznur pereł i złoty dukat. Jednym słowem na bogato ????.Tak przygotowaną miksturę podawano na czczo choremu, warto zauważyć, że jednak wcześniej dodawane precjoza wyjmowano. Można powiedzieć, że teraz rosół również stanowi ważny element diety w przypadku przeziębień i chorób grypopodobnych, jednak pozbawiony jest tych magicznych elementów, które stanowiły ważny element kultury i wierzeń w cudowną moc tego wywaru.

Na początku XX wieku rosół z kilku rodzaju mięs nazywano niekiedy „królewskim” dla odróżnienia od tych sporządzanych na bazie jednego gatunku mięsa. Najpopularniejszym był rosół wołowy.

Obecnie rosół, to przede wszystkim pyszna i aromatyczna zupa mięsno-warzywna. Klasyczny domowy rosół powinien składać się z przynajmniej dwóch rodzajów mięsa, jak np.: kura rosołowa czy szponder wołowy, można dodać też kości szpikowe. Pamiętajmy, że mięso to nie wszystko. Następnie dodaje się warzywa, jak: marchewka, pietruszka, seler, por i cebula, którą wcześniej można opalić nad ogniem, który wydobywa z niej niepowtarzalny smak. Ważnym składnikiem są także przyprawy jak: czosnek, czarny pieprz w ziarnach, ziele angielskie oraz liście laurowe. Tak przygotowane składniki należy włożyć do bardzo zimnej wody i gotować na małym ogniu bez przykrycia, od trzech do nawet pięciu godzin.

A co z wartościami odżywczymi rosołu?

Określenie dokładnej wartości odżywczej rosołu może być trudne, ponieważ zależy ona od wielu czynników, takich jak rodzaj mięsa i kości użytych do jego przygotowania, ilości dodanych warzyw, a nawet czas gotowania. Jednak z danych zawartych w amerykańskiej bazie danych Food Data Central wynika, że 100 g domowego rosołu drobiowego zawiera około 40 kcal. Oczywiście, nie wliczając w tę wartość innych składowych, jak np. makaron, ziemniaki czy ryż, które dla wielu z Nas są jednym z nieodzownych elementów prawdziwego rosołu.

Zauważono, że zwiększając ilość mięsa oraz kości szpikowych i wydłużając czas gotowania, można wielokrotnie zwiększyć wartość odżywczą rosołu. Tak przygotowana zupa przechowywana w lodówce tężeje na galaretkę, która może zawierać nawet 15-20 g białka i staje się też źródłem witaminy B2 i B12, oraz magnezu, potasu, selenu oraz cynku.

Rosół to świetnych sposób na mocne kości i zdrowe stawy, a to dzięki zawartości kolagenu. W jednych z badań z 2011 roku przeprowadzonych na królikach zauważono, że co najmniej 5-tygodniowa suplementacja diety skoncentrowanym rosołem przyspiesza zrastanie się kości, zwiększa ich gęstość oraz ilość struktur budujących kości. Kolagen to nie tylko sposób na zdrowe kości i stawy, ale również piękną cerę, mocne paznokcie, czy lśniące włosy.

Ponadto rosół słynnie ze swoich właściwości przeciwzapalnych, a to dzięki takiemu składnikowi jak aminokwas glicyna, który reguluje funkcje wydzielnicze żołądka oraz chroni błonę śluzową żołądka przed wrzodami.

Korzystne działanie rosołu przy przeziębieniu może wynikać z hamowania ruchliwości neutrofili, czyli najliczniejszego rodzaju białych krwinek i łagodzeniu stanu zapalnego, a zatem redukowaniu objawów związanych z wytwarzaniem dużej ilości śluzu.

Jednym słowem podczas sezonu grypowego powinniśmy poświęcić trochę czasu na przygotowanie dania, które będzie najlepszą profilaktyką przed zachorowanie lub wzmocnieniem Naszego organizmu w walce z chorobą.

Źródła:

Rosół - kalorie, wartości odżywcze i właściwości zdrowotne

Ile kalorii ma rosół? Właściwości odżywcze i zdrowotne rosołu

Rosół, wywar, bulion – czym się różnią? Jak je ugotować i Do czego używać? - Beszamel.pl

Rosół – Wikipedia, wolna encyklopedia

Compendium ferculorum, albo zebranie potraw – Wikipedia, wolna encyklopedia

Adam Mickiewicz - Pan Tadeusz, Księga XII, Kochajmy się (fragment, Ostatnia uczta staropolska) - Polska-poezja.pl

Tajemnice polskiego rosołu | Artykuł | Culture.pl

ROSÓŁ – KRÓL POLSKICH ZUP- Tygodnik Zamojski, Zamość, Biłgoraj, Tomaszów

ROSÓŁ | Narodowe Centrum Kultury

Bulion - właściwości i skład. Jak przygotować domowy bulion?

Soup, chicken - USDA FoodData Central Food Details