Opracowała: dr Izabela Grabowska

Sesamum indicum L. to roślina, która jest uprawiana od tysięcy lat, a jej nasiona, oprócz wszechstronności kulinarnej, od dawna cenione są za niezwykłe korzyści zdrowotne. Ta roślina, nazywana często „nasieniem nieśmiertelności” i  „królową nasion oleistych” , odgrywa kluczową rolę w diecie człowieka jako pokarm gęsty odżywczo, który jest szeroko wykorzystywany w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i kosmetycznym.

Nasiona sezamu, występujące w trzech charakterystycznych kolorach - czarnym, brązowym i białym - są prawdziwą skarbnicą niezbędnych składników odżywczych, takich jak:

• tłuszcze (45–65%) - jego profil kwasów tłuszczowych zdominowany jest przez nienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA), w tym kwas linolowy i kwas oleinowy. Te kwasy tłuszczowe, stanowiące ponad 80% całkowitej zawartości tłuszczu w oleju sezamowym , są kluczowe dla redukcji ryzyka chorób przewlekłych. Należy jednak pamiętać, że olej sezamowy charakteryzuje się brakiem równowagi kwasów tłuszczowych n-3 i n-6 (dominacja n-6), dlatego kluczowe jest utrzymanie dobrze zbilansowanej diety, aby osiągnąć ich właściwą równowagę,
• białko (19–35%) – chociaż zawartość białka jest niższa niż w mięsie, jest porównywalna lub wyższa niż w wielu ziarnach, takich jak ryż czy pszenica. Ponadto, nasiona sezamu dostarczają niezbędnych aminokwasów, w tym metioniny, waliny i tryptofanu,
• witaminy i składniki mineralne – przede wszystkim witamina E, żelazo, wapń, magnez i cynk.

Jednak prawdziwa moc sezamu leży w jego bogactwie fitozwiązków, które są odpowiedzialne za jego niezwykłe korzyści zdrowotne. Nasiona te są znakomitym źródłem pochodnych lignanów, izomerów tokoferoli, fitosteroli i fitynianów. Lignany, takie jak sesamina, sezamolina i sesamol, stanowią najbardziej znane i najobficiej występujące związki bioaktywne w sezamie. Sesamina jest najważniejszym lignanem, odpowiadacym za właściwości antyoksydacyjne sezamu. Ponadto sesamina działa jako modulator metabolizmu kwasów tłuszczowych , a także zwiększa poziom witaminy E (szczególnie γ-tokoferolu) w organizmie.

Długotrwałe spożycie sezamolu może skutecznie hamować odkładanie się toksycznych białek amyloidowych związanych z chorobą Alzheimera.

Lignany sezamowe i fitosterole mają udowodnioną skuteczność w obniżaniu stężenia cholesterolu we krwi. Spożycie oleju sezamowego może redukować poziom cholesterolu frakcji LDL, zmniejszając tym samym ryzyko miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych.

Związki bioaktywne sezamu (fenole, lignany) wykazują potencjał przeciwnowotworowy oraz

neuroprotekcyjny, pomagając w prewencji przed zaburzeniami neurodegeneracyjnymi i dysfunkcją mózgu.

Dlatego też, nasiona sezamu to nie tylko smaczny dodatek kulinarny, ale również naturalne źródło dobroczynnych związków roślinnych. Włączenie sezamu do zrównoważonej diety może stanowić skuteczną strategię wspierania zdrowia serca, walki ze stresem oksydacyjnym i zapobiegania chorobom przewlekłym.

Piśmiennictwo:

Mostashari P., Khaneghah A.M. Sesame Seeds: A Nutrient-Rich Superfood. Foods, 2024, 13(8), 1153.

Opracowała: dr Izabela Grabowska

Sesamum indicum L. to roślina, która jest uprawiana od tysięcy lat, a jej nasiona, oprócz wszechstronności kulinarnej, od dawna cenione są za niezwykłe korzyści zdrowotne. Ta roślina, nazywana często „nasieniem nieśmiertelności” i  „królową nasion oleistych” , odgrywa kluczową rolę w diecie człowieka jako pokarm gęsty odżywczo, który jest szeroko wykorzystywany w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i kosmetycznym.

Nasiona sezamu, występujące w trzech charakterystycznych kolorach - czarnym, brązowym i białym - są prawdziwą skarbnicą niezbędnych składników odżywczych, takich jak:

• tłuszcze (45–65%) - jego profil kwasów tłuszczowych zdominowany jest przez nienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA), w tym kwas linolowy i kwas oleinowy. Te kwasy tłuszczowe, stanowiące ponad 80% całkowitej zawartości tłuszczu w oleju sezamowym , są kluczowe dla redukcji ryzyka chorób przewlekłych. Należy jednak pamiętać, że olej sezamowy charakteryzuje się brakiem równowagi kwasów tłuszczowych n-3 i n-6 (dominacja n-6), dlatego kluczowe jest utrzymanie dobrze zbilansowanej diety, aby osiągnąć ich właściwą równowagę,
• białko (19–35%) – chociaż zawartość białka jest niższa niż w mięsie, jest porównywalna lub wyższa niż w wielu ziarnach, takich jak ryż czy pszenica. Ponadto, nasiona sezamu dostarczają niezbędnych aminokwasów, w tym metioniny, waliny i tryptofanu,
• witaminy i składniki mineralne – przede wszystkim witamina E, żelazo, wapń, magnez i cynk.

Jednak prawdziwa moc sezamu leży w jego bogactwie fitozwiązków, które są odpowiedzialne za jego niezwykłe korzyści zdrowotne. Nasiona te są znakomitym źródłem pochodnych lignanów, izomerów tokoferoli, fitosteroli i fitynianów. Lignany, takie jak sesamina, sezamolina i sesamol, stanowią najbardziej znane i najobficiej występujące związki bioaktywne w sezamie. Sesamina jest najważniejszym lignanem, odpowiadacym za właściwości antyoksydacyjne sezamu. Ponadto sesamina działa jako modulator metabolizmu kwasów tłuszczowych , a także zwiększa poziom witaminy E (szczególnie γ-tokoferolu) w organizmie.

Długotrwałe spożycie sezamolu może skutecznie hamować odkładanie się toksycznych białek amyloidowych związanych z chorobą Alzheimera.

Lignany sezamowe i fitosterole mają udowodnioną skuteczność w obniżaniu stężenia cholesterolu we krwi. Spożycie oleju sezamowego może redukować poziom cholesterolu frakcji LDL, zmniejszając tym samym ryzyko miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych.

Związki bioaktywne sezamu (fenole, lignany) wykazują potencjał przeciwnowotworowy oraz

neuroprotekcyjny, pomagając w prewencji przed zaburzeniami neurodegeneracyjnymi i dysfunkcją mózgu.

Dlatego też, nasiona sezamu to nie tylko smaczny dodatek kulinarny, ale również naturalne źródło dobroczynnych związków roślinnych. Włączenie sezamu do zrównoważonej diety może stanowić skuteczną strategię wspierania zdrowia serca, walki ze stresem oksydacyjnym i zapobiegania chorobom przewlekłym.

Piśmiennictwo:

Mostashari P., Khaneghah A.M. Sesame Seeds: A Nutrient-Rich Superfood. Foods, 2024, 13(8), 1153.