Umiarkowana aktywność fizyczna kluczem do zdrowia mózgu
Opracowała: dr Paulina Baran
Czy więcej ruchu zawsze oznacza zdrowszy mózg? Najnowsze badania pokazują, że niekoniecznie. Naukowcy odkryli bowiem zaskakującą zależność między aktywnością fizyczną a tempem starzenia się mózgu. Okazuje się, że zarówno zbyt mało, jak i zbyt dużo ćwiczeń fizycznych może przyspieszać procesy starzenia zachodzące w mózgu.
Zespół badaczy z chińskich uniwersytetów przeanalizował dane prawie 17 tysięcy uczestników brytyjskiego projektu UK Biobank. Naukowcy wykorzystali zaawansowane techniki uczenia maszynowego do oszacowania tzw. wieku mózgu, czyli wskaźnika pokazującego, jak „stary” jest mózg w porównaniu z wiekiem chronologicznym. Różnica między wiekiem mózgu a rzeczywistym wiekiem osoby może wskazywać, czy mózg starzeje się szybciej czy wolniej niż powinien.
W przeciwieństwie do wcześniejszych badań opierających się na deklaracjach uczestników, naukowcy wykorzystali dane z akcelerometrów noszonych przez osoby badane na nadgarstku przez okres tygodnia. Urządzenia te precyzyjnie rejestrowały każdy ruch, klasyfikując aktywność jako lekką, umiarkowaną lub intensywną. Dodatkowo, każdy uczestnik przeszedł szczegółowe badanie obrazowe mózgu.
Wykazano, że związek między aktywnością fizyczną a starzeniem się mózgu przypomina na wykresie kształtem literę U. Oznacza to, że osoby prowadzące siedzący tryb życia oraz te trenujące bardzo intensywnie mają podobnie przyspieszony proces starzenia mózgu. Najkorzystniejsze okazały się natomiast umiarkowane poziomy aktywności fizycznej, niezależnie od jej intensywności.
Badanie wykazało również, że aktywność fizyczna wpływa na zdrowie psychiczne i sprawność umysłową właśnie poprzez spowalnianie starzenia się mózgu. Innymi słowy, regularne ćwiczenia „odmładzają” mózg, który w efekcie lepiej funkcjonuje i jest bardziej odporny na choroby.
Okazało się, że osoby, których mózgi były biologicznie młodsze, szybciej reagowały na bodźce oraz rzadziej zapadały na demencję czy depresję. Szczegółowa analiza obrazów mózgu ujawniła także, że umiarkowana aktywność fizyczna chroni konkretne struktury mózgowe, a mianowicie te związane z koordynacją ruchową oraz myśleniem. I to może wyjaśniać, dlaczego osoby regularnie podejmujące aktywność fizyczną w umiarkowanym tempie zachowują sprawność umysłową na dłużej.
Przedstawione wyniki badań wskazują, że więcej ćwiczeń nie zawsze oznacza lepsze efekty, a kluczem do zachowania zdrowia mózgu wydaje się być – umiar.
Źródła:
[1] Chen, H., Cao, Z., Zhang, J., Li, D., Wang, Y., & Xu, C. (2025). Accelerometer-Measured Physical Activity and Neuroimaging-Driven Brain Age. Health Data Science, 5, 0257. https://doi.org/10.34133/hds.0257