Witamina K należy do grup witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i pomimo że nie słyszymy o niej tak często jak o innych witaminach, jest ona niezwykle ważna dla naszego organizmu.

Czym jest witamina K?

Odkrywcą witaminy K jest duński naukowiec Carl Peter Henrik Dam. Dokonał tego przełomowego odkrycia w 1929 roku, poprzez rozpoznanie jej wpływu na krzepliwość krwi. Kilka lat później pojawiły się kolejne nowinki, które dotyczyły rozpoznania jej szczegółowej budowy i postawieniem tezy, iż witamina K nie jest pojedynczym związkiem, a grupą związków, które posiadają podobną budowę. Do grupy związków określanych mianem witaminy K zalicza się pochodne chinonowe, które wykazują aktywność przeciwkrwotoczną zbliżoną do 2- metylo-1,4-naftochinonu.
Są to:
- Filochinon (witamina K1) występujący w roślinach
- Menachinon (witamina K2) syntetyzowana przez bakterie w przewodzie pokarmowym
- Syntetyczny menadion (witamina K3)
Niezależnie od form działanie związków o aktywności witaminy K jest zbliżone.

 W przewodzie pokarmowym witamina K jest wchłaniana w obecności żółci i soku trzustkowego do układu limfatycznego. Proces ten zachodzi w różny sposób, w zależności, od formy która jest determinowana przez źródło tego składnika. Do wchłonięcia filochinonu, wykorzystywanego z warzyw w 30-70%, potrzebna jest energia i obecność długołańcuchowych kwasów tłuszczowych, natomiast menachinon i menadion są wchłaniane na zasadzie dyfuzji. Filochinon w niezmienionej formie jest przenoszony z układu limfatycznego do krwi, gdzie łączy się z lipoproteinami, a następnie zostaje zmagazynowany głównie w wątrobie. Menadion natomiast może być odkładany w wielu narządach, nadnerczach, płucach, szpiku kostnym, nerkach i gruczołach limfatycznych, jednak jest on z nich stosunkowo szybko wydalany. Antagonistyczna wobec witaminy K jest inna również rozpuszczalna w tłuszczach witamina E, której nadmierna podaż może ograniczać działanie tej pierwszej.

Jaka jest rola witaminy K?

Witamina pełni szereg bardzo istotnych funkcji w naszym organizmie. Warunkuje między innymi prawidłowy proces krzepnięcia krwi (wpływ na syntezę protrombiny), wykazuje właściwości przeciwkrwotoczne, a także wraz z witaminą D3 uczestniczy w tworzeniu tkanki kostnej, dzieje się tak ponieważ uczestniczy w syntezie osteokalcyny, która jest odpowiedzialna za prawidłowe uwapnienie tkanki kostnej. W dodatku wykazuje również działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwbólowe, antybakteryjne oraz przeciwgrzybicze.

Gdzie występuje witamina K?

Znaleźć ją możemy zarówno w produktach roślinnych jak i zwierzęcych. Ciekawą rzeczą jest fakt, że częściowe zapotrzebowanie na ten składnik pokrywane jest dzięki syntezie menachionu przez bakterie bytujące w przewodzie pokarmowym.
Spośród produktów roślinnych najbogatsze w witaminę K są zielone warzywa zawierające chlorofil, takie jak na przykład: szpinak, jarmuż, brokuły, kapusta czy szparagi. Owoce, produkty zbożowe, mięso i mleko również zawierają witaminę K jednak w dużo mniejszych ilościach. Jeśli chodzi o obróbkę cieplną to witamina K jest trwała i nie traci podczas niej swoich cennych właściwości.

Zapotrzebowanie organizmu na witaminę K

Człowiek pokrywa swoje potrzeby w zakresie witaminy K z dwóch źródeł, tj. Żywności i syntezy bakteryjnej w jelitach. Prawie połowę dziennego zapotrzebowania dostarczają warzywa. Zapotrzebowanie ludzi dorosłych na witaminę K jest stosunkowo małe, średnie dzienne spożycie dla mężczyzn wynosi 60 mcg/d a dla kobiet 55 mcg/d. Normalna racja pokarmowa zawiera ilości znacznie je przekraczające, dlatego niedobory tej witaminy zdarzają się na ogół bardzo rzadko. Zapotrzebowanie to może ulec jednak zwiększeniu przy wysokiej podaży witaminy A i E. W dodatku niemowlęta karmione mlekiem matki wykazują wyższe ryzyko wystąpienia choroby krwotocznej noworodków niż noworodki karmione mlekiem początkowym, ze względu na małą zawartość tej witaminy w mleku kobiecym i jednocześnie nie w pełni wykształconą florę bakteryjną jelit zdolną do syntezy witaminy K. Z tego powodu zgodnie z aktualnymi zaleceniami medycznymi, wszystkie noworodki w ciągu pierwszych 5 godzin życia powinny otrzymać witaminę K w zastrzyku domięśniowym.
Jak widzimy, witamina K posiada szereg bardzo istotnych z punktu widzenia naszego organizmu właściwości. Pomimo faktu, że nietrudno jest dostarczyć ją z pożywieniem to warto w naszej codziennej diecie uwzględnić spożycie odpowiedniej ilości zielonych warzyw, z których można ugotować wiele pysznych potraw szczególnie w okresie wiosenno-letnim.

Piśmiennictwo:

1. Żywienie człowieka podstawy nauki o żywieniu, Jan Gawędzki
2. Współczesna dietoterapia Ewa Lange, Dariusz Włodarek
3. https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/normy_zywienia_2020web.pdf

Witamina K należy do grup witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i pomimo że nie słyszymy o niej tak często jak o innych witaminach, jest ona niezwykle ważna dla naszego organizmu.

Czym jest witamina K?

Odkrywcą witaminy K jest duński naukowiec Carl Peter Henrik Dam. Dokonał tego przełomowego odkrycia w 1929 roku, poprzez rozpoznanie jej wpływu na krzepliwość krwi. Kilka lat później pojawiły się kolejne nowinki, które dotyczyły rozpoznania jej szczegółowej budowy i postawieniem tezy, iż witamina K nie jest pojedynczym związkiem, a grupą związków, które posiadają podobną budowę. Do grupy związków określanych mianem witaminy K zalicza się pochodne chinonowe, które wykazują aktywność przeciwkrwotoczną zbliżoną do 2- metylo-1,4-naftochinonu.
Są to:
- Filochinon (witamina K1) występujący w roślinach
- Menachinon (witamina K2) syntetyzowana przez bakterie w przewodzie pokarmowym
- Syntetyczny menadion (witamina K3)
Niezależnie od form działanie związków o aktywności witaminy K jest zbliżone.

 W przewodzie pokarmowym witamina K jest wchłaniana w obecności żółci i soku trzustkowego do układu limfatycznego. Proces ten zachodzi w różny sposób, w zależności, od formy która jest determinowana przez źródło tego składnika. Do wchłonięcia filochinonu, wykorzystywanego z warzyw w 30-70%, potrzebna jest energia i obecność długołańcuchowych kwasów tłuszczowych, natomiast menachinon i menadion są wchłaniane na zasadzie dyfuzji. Filochinon w niezmienionej formie jest przenoszony z układu limfatycznego do krwi, gdzie łączy się z lipoproteinami, a następnie zostaje zmagazynowany głównie w wątrobie. Menadion natomiast może być odkładany w wielu narządach, nadnerczach, płucach, szpiku kostnym, nerkach i gruczołach limfatycznych, jednak jest on z nich stosunkowo szybko wydalany. Antagonistyczna wobec witaminy K jest inna również rozpuszczalna w tłuszczach witamina E, której nadmierna podaż może ograniczać działanie tej pierwszej.

Jaka jest rola witaminy K?

Witamina pełni szereg bardzo istotnych funkcji w naszym organizmie. Warunkuje między innymi prawidłowy proces krzepnięcia krwi (wpływ na syntezę protrombiny), wykazuje właściwości przeciwkrwotoczne, a także wraz z witaminą D3 uczestniczy w tworzeniu tkanki kostnej, dzieje się tak ponieważ uczestniczy w syntezie osteokalcyny, która jest odpowiedzialna za prawidłowe uwapnienie tkanki kostnej. W dodatku wykazuje również działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwbólowe, antybakteryjne oraz przeciwgrzybicze.

Gdzie występuje witamina K?

Znaleźć ją możemy zarówno w produktach roślinnych jak i zwierzęcych. Ciekawą rzeczą jest fakt, że częściowe zapotrzebowanie na ten składnik pokrywane jest dzięki syntezie menachionu przez bakterie bytujące w przewodzie pokarmowym.
Spośród produktów roślinnych najbogatsze w witaminę K są zielone warzywa zawierające chlorofil, takie jak na przykład: szpinak, jarmuż, brokuły, kapusta czy szparagi. Owoce, produkty zbożowe, mięso i mleko również zawierają witaminę K jednak w dużo mniejszych ilościach. Jeśli chodzi o obróbkę cieplną to witamina K jest trwała i nie traci podczas niej swoich cennych właściwości.

Zapotrzebowanie organizmu na witaminę K

Człowiek pokrywa swoje potrzeby w zakresie witaminy K z dwóch źródeł, tj. Żywności i syntezy bakteryjnej w jelitach. Prawie połowę dziennego zapotrzebowania dostarczają warzywa. Zapotrzebowanie ludzi dorosłych na witaminę K jest stosunkowo małe, średnie dzienne spożycie dla mężczyzn wynosi 60 mcg/d a dla kobiet 55 mcg/d. Normalna racja pokarmowa zawiera ilości znacznie je przekraczające, dlatego niedobory tej witaminy zdarzają się na ogół bardzo rzadko. Zapotrzebowanie to może ulec jednak zwiększeniu przy wysokiej podaży witaminy A i E. W dodatku niemowlęta karmione mlekiem matki wykazują wyższe ryzyko wystąpienia choroby krwotocznej noworodków niż noworodki karmione mlekiem początkowym, ze względu na małą zawartość tej witaminy w mleku kobiecym i jednocześnie nie w pełni wykształconą florę bakteryjną jelit zdolną do syntezy witaminy K. Z tego powodu zgodnie z aktualnymi zaleceniami medycznymi, wszystkie noworodki w ciągu pierwszych 5 godzin życia powinny otrzymać witaminę K w zastrzyku domięśniowym.
Jak widzimy, witamina K posiada szereg bardzo istotnych z punktu widzenia naszego organizmu właściwości. Pomimo faktu, że nietrudno jest dostarczyć ją z pożywieniem to warto w naszej codziennej diecie uwzględnić spożycie odpowiedniej ilości zielonych warzyw, z których można ugotować wiele pysznych potraw szczególnie w okresie wiosenno-letnim.

Piśmiennictwo:

1. Żywienie człowieka podstawy nauki o żywieniu, Jan Gawędzki
2. Współczesna dietoterapia Ewa Lange, Dariusz Włodarek
3. https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/normy_zywienia_2020web.pdf