Przygotowujesz się do zawodów? Masz przed sobą test sprawnościowy i chcesz się do niego przygotować jak najlepiej? A może po prostu chcesz poprawić swoją kondycję fizyczną? Bez względu na to z jakiego powodu podejmujesz się wzmożonej aktywności fizycznej, powinieneś znać podstawowe zasady i definicje wywodzące się z teorii sportu, ułatwią Ci one bowiem planowanie i sterowanie procesem treningu.

Czym jest struktura treningu i jakie elementy wchodzą w jej skład? W teorii sportu definiuje się ją jako zbiór, układ i rozmieszczenie poszczególnych elementów całego proces, a także charakter ich wzajemnego przyporządkowania i relacje między nimi zachodzące. Struktura treningu porządkuje wewnętrzną organizację całego procesu, określając miejsce i merytoryczny wymiar poszczególnych jego składowych. Proces treningu można podzielić na dwie zasadnicze struktury – rzeczową i czasową.

W pierwszej kolejności zaczniemy od struktury rzeczowej treningu, w której wyróżnia się przygotowanie: sprawnościowe, techniczne, taktyczne, psychologiczne, teoretyczne i startowe.

Przygotowanie sprawnościowe to poziom sprawności poszczególnych cech motorycznych tj. siła, szybkość, wytrzymałość, koordynacja ruchowa, gibkość oraz skoczność. Definicje poszczególnych cech przedstawiają się następująco:

• Siła to zdolność do pokonywania oporów zewnętrznych lub przeciwstawianie się im kosztem wysiłku mięśniowego.

• Szybkość to zdolność wykonywania ruchów w jak najkrótszych odstępach czasu.

• Wytrzymałość umożliwia kontynuowanie wysiłku o określonej intensywności przy zachowaniu odporności na zmęczenie w różnych warunkach środowiska zewnętrznego.

• Koordynacja ruchowa przejawia się w zbiorze zdolności koordynacyjnych tj.: sprzężenie, zróżnicowane, równowaga, orientacja, rytmizacja, szybkość reakcji czy dostosowanie.

• Gibkość to maksymalna amplituda ruchu w stawie lub łańcuchu czynnościowym.

• Skoczność jest cechą kompleksową, stanowi intercechę szybkości i siły.

Kolejną z sześciu składowych rzeczowej struktury treningu jest przygotowanie techniczne. Polega on na celowym nauczaniu i doskonaleniu umiejętności ruchowych, przy uwzględnieniu indywidualnych predyspozycji oraz profilu i poziomu sprawności fizycznej. Technika wyraża sposób wykonywania zadania ruchowego. Skuteczna i ekonomiczna technika to efekt integracji wielu czynników. Technika bardzo często odgrywa kluczową rolę w rywalizacji sportowej na każdym poziomie.

Przygotowanie taktyczne to wieloletni proces nabywania, utrwalania i modyfikowania umiejętności niezbędnych do skutecznego prowadzenia walki sportowej. Przygotowanie taktyczne jest bardzo ważną częścią całego procesu szkolenia, wyposaża zawodnika w umiejętności umożliwiające podejmowanie skutecznej walki sportowej. Poziom umiejętności taktycznych jest zróżnicowany i zależny od wielu właściwości psychofizycznych tj.: myślenie taktyczne, technika, sprawność fizyczna, cechy wolicjonalne czy umiejętność współpracy w zespole. Dzięki tym umiejętnościom możliwe jest przewidzenie działań przeciwnika i opracowanie najskuteczniejszej drogi do zwycięstwa.

Przygotowanie teoretyczne to wyrozumowany zasób wiedzy (również tej rozszerzanej i pogłębianej). To swoisty proces intelektualizacji szkolenia, obejmuje m.in. sferę działalności społecznej, zainteresowania kulturowe, sztukę itp., ale również znajomość przepisów pośrednio i bezpośrednio powiązanych z danym sportem.

Ostatni z wyszczególnionych elementów struktury rzeczowej treningu to przygotowanie startowe. Przejawia się ono wysokim stanem wytrenowania i poziomem gotowości startowej, to osiągnięcie tzw. „szczytu formy” w określonym czasie.

Pamiętajmy zatem, że na wynik sportowy (i poziom naszej sprawności) ma wpływ wiele czynników, dlatego tak ważny jest wszechstronny rozwój i przygotowanie (również fizyczne) na wielu płaszczyznach. W kolejnym artykule przybliżmy teoretyczne zagadnienia dotyczące struktury czasowej treningu, z uwzględnieniem poszczególnych etapów szkolenia, cykli i obciążeń treningowych.

Bibliografia:

1. Bompa T. (2011): Periodyzacja, teoria i metodyka treningu. Warszawa, COS.

2. Raczek J. (2012): Antropomotoryka. Teoria motoryczności człowieka w zarysie. Warszawa, PZWL.

3. Słomiński P., Nowacka A. (2017): Swimming - the structure and volume of training loads in the four-year training cycle of an elite Olympic athlete. The Polish Journal of Sport and Tourism, Biała Podlaska s. 162-176.

4. Słomiński P., Nowacka A. (2019): Struktura treningu i efektywność startowa mistrza świata w pływaniu w sezonie 2014/2015. Roczniki Naukowe WSWFiT, nr.1 (27), Białystok,
   s. 6-20.

5. Sozański H., Witczak T., Starzyński T. (1999): Podstawy treningu szybkości. Warszawa, COS.

6. Sozański H., Czerwiński J., Sadowski J. (2013): (red.) Podstawy teorii i technologii treningu sportowego. T1, Biała Podlaska, AWFiS.

7. Sozański H.,  Sadowski J., Czerwiński J. (2015): Podstawy teorii i technologii treningu sportowego, T. 2, Warszawa, Biała Podlaska AWF.

8. Trzaskoma Z., Trzaskoma Ł. (2001): Kompleksowe zwiększanie siły mięśniowej sportowców. Warszawa, COS.

9. Weineck J. (2010): Optimales training. Balingen, Spitta.

Przygotowujesz się do zawodów? Masz przed sobą test sprawnościowy i chcesz się do niego przygotować jak najlepiej? A może po prostu chcesz poprawić swoją kondycję fizyczną? Bez względu na to z jakiego powodu podejmujesz się wzmożonej aktywności fizycznej, powinieneś znać podstawowe zasady i definicje wywodzące się z teorii sportu, ułatwią Ci one bowiem planowanie i sterowanie procesem treningu.

Czym jest struktura treningu i jakie elementy wchodzą w jej skład? W teorii sportu definiuje się ją jako zbiór, układ i rozmieszczenie poszczególnych elementów całego proces, a także charakter ich wzajemnego przyporządkowania i relacje między nimi zachodzące. Struktura treningu porządkuje wewnętrzną organizację całego procesu, określając miejsce i merytoryczny wymiar poszczególnych jego składowych. Proces treningu można podzielić na dwie zasadnicze struktury – rzeczową i czasową.

W pierwszej kolejności zaczniemy od struktury rzeczowej treningu, w której wyróżnia się przygotowanie: sprawnościowe, techniczne, taktyczne, psychologiczne, teoretyczne i startowe.

Przygotowanie sprawnościowe to poziom sprawności poszczególnych cech motorycznych tj. siła, szybkość, wytrzymałość, koordynacja ruchowa, gibkość oraz skoczność. Definicje poszczególnych cech przedstawiają się następująco:

• Siła to zdolność do pokonywania oporów zewnętrznych lub przeciwstawianie się im kosztem wysiłku mięśniowego.

• Szybkość to zdolność wykonywania ruchów w jak najkrótszych odstępach czasu.

• Wytrzymałość umożliwia kontynuowanie wysiłku o określonej intensywności przy zachowaniu odporności na zmęczenie w różnych warunkach środowiska zewnętrznego.

• Koordynacja ruchowa przejawia się w zbiorze zdolności koordynacyjnych tj.: sprzężenie, zróżnicowane, równowaga, orientacja, rytmizacja, szybkość reakcji czy dostosowanie.

• Gibkość to maksymalna amplituda ruchu w stawie lub łańcuchu czynnościowym.

• Skoczność jest cechą kompleksową, stanowi intercechę szybkości i siły.

Kolejną z sześciu składowych rzeczowej struktury treningu jest przygotowanie techniczne. Polega on na celowym nauczaniu i doskonaleniu umiejętności ruchowych, przy uwzględnieniu indywidualnych predyspozycji oraz profilu i poziomu sprawności fizycznej. Technika wyraża sposób wykonywania zadania ruchowego. Skuteczna i ekonomiczna technika to efekt integracji wielu czynników. Technika bardzo często odgrywa kluczową rolę w rywalizacji sportowej na każdym poziomie.

Przygotowanie taktyczne to wieloletni proces nabywania, utrwalania i modyfikowania umiejętności niezbędnych do skutecznego prowadzenia walki sportowej. Przygotowanie taktyczne jest bardzo ważną częścią całego procesu szkolenia, wyposaża zawodnika w umiejętności umożliwiające podejmowanie skutecznej walki sportowej. Poziom umiejętności taktycznych jest zróżnicowany i zależny od wielu właściwości psychofizycznych tj.: myślenie taktyczne, technika, sprawność fizyczna, cechy wolicjonalne czy umiejętność współpracy w zespole. Dzięki tym umiejętnościom możliwe jest przewidzenie działań przeciwnika i opracowanie najskuteczniejszej drogi do zwycięstwa.

Przygotowanie teoretyczne to wyrozumowany zasób wiedzy (również tej rozszerzanej i pogłębianej). To swoisty proces intelektualizacji szkolenia, obejmuje m.in. sferę działalności społecznej, zainteresowania kulturowe, sztukę itp., ale również znajomość przepisów pośrednio i bezpośrednio powiązanych z danym sportem.

Ostatni z wyszczególnionych elementów struktury rzeczowej treningu to przygotowanie startowe. Przejawia się ono wysokim stanem wytrenowania i poziomem gotowości startowej, to osiągnięcie tzw. „szczytu formy” w określonym czasie.

Pamiętajmy zatem, że na wynik sportowy (i poziom naszej sprawności) ma wpływ wiele czynników, dlatego tak ważny jest wszechstronny rozwój i przygotowanie (również fizyczne) na wielu płaszczyznach. W kolejnym artykule przybliżmy teoretyczne zagadnienia dotyczące struktury czasowej treningu, z uwzględnieniem poszczególnych etapów szkolenia, cykli i obciążeń treningowych.

Bibliografia:

1. Bompa T. (2011): Periodyzacja, teoria i metodyka treningu. Warszawa, COS.

2. Raczek J. (2012): Antropomotoryka. Teoria motoryczności człowieka w zarysie. Warszawa, PZWL.

3. Słomiński P., Nowacka A. (2017): Swimming - the structure and volume of training loads in the four-year training cycle of an elite Olympic athlete. The Polish Journal of Sport and Tourism, Biała Podlaska s. 162-176.

4. Słomiński P., Nowacka A. (2019): Struktura treningu i efektywność startowa mistrza świata w pływaniu w sezonie 2014/2015. Roczniki Naukowe WSWFiT, nr.1 (27), Białystok,
   s. 6-20.

5. Sozański H., Witczak T., Starzyński T. (1999): Podstawy treningu szybkości. Warszawa, COS.

6. Sozański H., Czerwiński J., Sadowski J. (2013): (red.) Podstawy teorii i technologii treningu sportowego. T1, Biała Podlaska, AWFiS.

7. Sozański H.,  Sadowski J., Czerwiński J. (2015): Podstawy teorii i technologii treningu sportowego, T. 2, Warszawa, Biała Podlaska AWF.

8. Trzaskoma Z., Trzaskoma Ł. (2001): Kompleksowe zwiększanie siły mięśniowej sportowców. Warszawa, COS.

9. Weineck J. (2010): Optimales training. Balingen, Spitta.