Opracowała: dr Paulina Baran

Bigoreksja, określana również mianem dysmorfii mięśniowej, jest jednym z niespecyficznych zaburzeń odżywiania się, które dotyka najczęściej mężczyzn.

Pojęcie bigoreksji zostało wprowadzone w 1997 roku przez Pope’a, Katza i Hudsona i opisane jako odwrotna anoreksja, ponieważ wiąże się z chęcią przyrostu masy ciała, a nie jej zmniejszenia. Najogólniej rzecz ujmując, bigoreksję można zdefiniować jako obsesję na punkcie umięśnionego ciała, która jest związana z nieprawidłowym postrzeganiem własnego ciała.

Pomimo tego, iż zaburzenia odżywania się występujące u mężczyzn są tematem znacznie rzadziej podejmowanym w przestrzeni społecznej, problem ten jest ważny i staje się coraz bardziej powszechny z uwagi na popularyzację kulturystyki oraz promowanie przez współczesną kulturę ideału wysportowanej, umięśnionej sylwetki męskiej.

Bigoreksja jest najczęściej obserwowana u osób młodych, choć może się pojawić w każdym wieku. To problem, z którym zmaga się środowisko sportowe. Zgodnie z szacunkami, zaburzenie to dotyka około 10 proc. kulturystów. W zdecydowanej większości występuje u mężczyzn, u kobiet rozpoznawane jest niezwykle rzadko.

Jak rozpoznać bigoreksję?

Bigoreksję rozpoznaje się u osób, które uważają, że mają niedostateczną masę mięśniową oraz stale dążą do jej zwiększania. Nieprawidłowe postrzeganie i brak akceptacji własnego ciała powodują, że osoby te podejmują różnego rodzaju działania ukierunkowane na jego poprawę, w tym przede wszystkim restrykcje żywieniowe, nadmierne uprawianie sportów oraz stosowanie leków wspomagających przyrost masy mięśniowej. Co ważne, kontynuują te działania pomimo odczuwania ich negatywnych konsekwencji dla własnego zdrowia, a także bez względu na to, że udało im się już osiągnąć wyznaczony cel. Ciągłe niezadowolenie z własnego wyglądu oraz dążenie do jego poprawy pochłania większość uwagi i czasu, a co za tym idzie – prowadzi do zaniedbywania norm społecznych oraz zaburza funkcjonowanie w innych obszarach życia, np. w sferze rodzinnej czy zawodowej.

Jakie zagrożenia niesie za sobą bigoreksja?

Intensywny trening fizyczny oraz restrykcje dietetyczne mogą doprowadzić do znacznego osłabienia, a nawet do wyczerpania organizmu. W jednym z badań przeprowadzonych wśród młodych mężczyzn w wieku 18-35 lat uczęszczających na siłownię wykazano, że pomimo stosowania suplementacji, badani mężczyźni mieli istotne niedobory wapnia, witaminy A, D, folianów, miedzi i potasu, a także nieprawidłowy stosunek wapnia do fosforu. Stwierdzono również nadmierną podaż białka oraz witamin z grupy B.

Bigoreksja wiąże się z ryzykiem sięgania po środki farmakologiczne wspomagające rozrost tkanki mięśniowej. Do najpoważniejszych skutków ubocznych stosowanych leków, zwłaszcza steroidów anabolicznych, zalicza się rozrost gruczołu krokowego, ginekomastię, atrofię jąder, podwyższony poziom cholesterolu oraz trądzik. Jak podkreślają badacze, nagłe odstawienie steroidów może z kolei prowadzi do depresji.

Bigoreksja ma także konsekwencje w wymiarze psychologicznym i społecznym. Osoba na nią cierpiąca może stale odczuwać napięcie, stres i frustrację spowodowaną niezadowoleniem ze swojego wyglądu. Ponadto koncentracja uwagi na wyglądzie zewnętrznym, tj. przede wszystkim na masie mięśniowej i dążeniu do jej zwiększenia, oraz podporządkowanie planu dnia i codziennych aktywności intensywnym treningom i specjalnemu przygotowywaniu posiłków może w istotny sposób zaburzać kontakty z rodziną, osobami bliskimi i znajomymi oraz pogarszać funkcjonowanie w miejscu pracy.

Jakie są metody leczenia bigoreksji?

Bigoreksja jest leczona przy pomocy psychoterapii, której celem jest przede wszystkim zmiana sposobu myślenia oraz postrzegania własnego ciała. Z reguły leczenie farmakologiczne nie jest potrzebne, natomiast stosuje się je wówczas, gdy z bigoreksją współwystępują inne zaburzenia psychiczne, np. depresja. Istotnym elementem leczenia jest również wsparcie dietetyczne, ukierunkowane głównie na naukę prawidłowych nawyków żywieniowych. Specjalista – dietetyk podpowie, co należy jeść i jak komponować posiłki, aby utrzymywać prawidłową masę ciała, w tym właściwy poziom tkanki mięśniowej i tłuszczowej.

Pamiętaj, że osoba cierpiąca na bigoreksję rzadko sama szuka pomocy, ponieważ z reguły nie dostrzega choroby. Niepokojące sygnały są najczęściej zauważane przez osoby z jej najbliższego otoczenia.

Piśmiennictwo:

[1] Leone, J. E., Sedory, E. J., Gray, K. A. (2005). Recognition and treatment of muscle dysmorphia and related body image disorders. Journal of Athletic Training 40(4), 352–359.

[2] Michalska, A., Szejko, N., Jakubczyk, A., Wojnar, M. (2016). Niespecyficzne zaburzenia odżywiania się - subiektywny przegląd. Psychiatria Polska 50(3), s. 497-507.

[3] Mosley, P. E. (2009). Bigorexia: bodybuilding and muscle dysmorphia. European Eating Disorders Review 17(3), 191-198.

[4] Pope, H. G. Jr., Phillips, K. A., Olivardia, R. (2000). The Adonis complex: the secret crisis of male body obsession. New York: Free Press.

[5] Pope H. G. Jr., Gruber, A. J., Choi, P., Olivardia, R., Phillips, K. A. (1997). Muscle dysmorphia. An underrecognized form of body dysmorphic disorder. Psychosomatics 38(6), s. 548-557.

[6] Wilczek, W., Kolarzyk, E., Kwaitkowski, J. (2013). Dysmorfia mięśniowa (bigoreksja) - czy rzeczywiście stanowi realne zagrożenie dla młodych mężczyzn? Hygeia Public Health 48(4), 537-544.

Opracowała: dr Paulina Baran

Bigoreksja, określana również mianem dysmorfii mięśniowej, jest jednym z niespecyficznych zaburzeń odżywiania się, które dotyka najczęściej mężczyzn.

Pojęcie bigoreksji zostało wprowadzone w 1997 roku przez Pope’a, Katza i Hudsona i opisane jako odwrotna anoreksja, ponieważ wiąże się z chęcią przyrostu masy ciała, a nie jej zmniejszenia. Najogólniej rzecz ujmując, bigoreksję można zdefiniować jako obsesję na punkcie umięśnionego ciała, która jest związana z nieprawidłowym postrzeganiem własnego ciała.

Pomimo tego, iż zaburzenia odżywania się występujące u mężczyzn są tematem znacznie rzadziej podejmowanym w przestrzeni społecznej, problem ten jest ważny i staje się coraz bardziej powszechny z uwagi na popularyzację kulturystyki oraz promowanie przez współczesną kulturę ideału wysportowanej, umięśnionej sylwetki męskiej.

Bigoreksja jest najczęściej obserwowana u osób młodych, choć może się pojawić w każdym wieku. To problem, z którym zmaga się środowisko sportowe. Zgodnie z szacunkami, zaburzenie to dotyka około 10 proc. kulturystów. W zdecydowanej większości występuje u mężczyzn, u kobiet rozpoznawane jest niezwykle rzadko.

Jak rozpoznać bigoreksję?

Bigoreksję rozpoznaje się u osób, które uważają, że mają niedostateczną masę mięśniową oraz stale dążą do jej zwiększania. Nieprawidłowe postrzeganie i brak akceptacji własnego ciała powodują, że osoby te podejmują różnego rodzaju działania ukierunkowane na jego poprawę, w tym przede wszystkim restrykcje żywieniowe, nadmierne uprawianie sportów oraz stosowanie leków wspomagających przyrost masy mięśniowej. Co ważne, kontynuują te działania pomimo odczuwania ich negatywnych konsekwencji dla własnego zdrowia, a także bez względu na to, że udało im się już osiągnąć wyznaczony cel. Ciągłe niezadowolenie z własnego wyglądu oraz dążenie do jego poprawy pochłania większość uwagi i czasu, a co za tym idzie – prowadzi do zaniedbywania norm społecznych oraz zaburza funkcjonowanie w innych obszarach życia, np. w sferze rodzinnej czy zawodowej.

Jakie zagrożenia niesie za sobą bigoreksja?

Intensywny trening fizyczny oraz restrykcje dietetyczne mogą doprowadzić do znacznego osłabienia, a nawet do wyczerpania organizmu. W jednym z badań przeprowadzonych wśród młodych mężczyzn w wieku 18-35 lat uczęszczających na siłownię wykazano, że pomimo stosowania suplementacji, badani mężczyźni mieli istotne niedobory wapnia, witaminy A, D, folianów, miedzi i potasu, a także nieprawidłowy stosunek wapnia do fosforu. Stwierdzono również nadmierną podaż białka oraz witamin z grupy B.

Bigoreksja wiąże się z ryzykiem sięgania po środki farmakologiczne wspomagające rozrost tkanki mięśniowej. Do najpoważniejszych skutków ubocznych stosowanych leków, zwłaszcza steroidów anabolicznych, zalicza się rozrost gruczołu krokowego, ginekomastię, atrofię jąder, podwyższony poziom cholesterolu oraz trądzik. Jak podkreślają badacze, nagłe odstawienie steroidów może z kolei prowadzi do depresji.

Bigoreksja ma także konsekwencje w wymiarze psychologicznym i społecznym. Osoba na nią cierpiąca może stale odczuwać napięcie, stres i frustrację spowodowaną niezadowoleniem ze swojego wyglądu. Ponadto koncentracja uwagi na wyglądzie zewnętrznym, tj. przede wszystkim na masie mięśniowej i dążeniu do jej zwiększenia, oraz podporządkowanie planu dnia i codziennych aktywności intensywnym treningom i specjalnemu przygotowywaniu posiłków może w istotny sposób zaburzać kontakty z rodziną, osobami bliskimi i znajomymi oraz pogarszać funkcjonowanie w miejscu pracy.

Jakie są metody leczenia bigoreksji?

Bigoreksja jest leczona przy pomocy psychoterapii, której celem jest przede wszystkim zmiana sposobu myślenia oraz postrzegania własnego ciała. Z reguły leczenie farmakologiczne nie jest potrzebne, natomiast stosuje się je wówczas, gdy z bigoreksją współwystępują inne zaburzenia psychiczne, np. depresja. Istotnym elementem leczenia jest również wsparcie dietetyczne, ukierunkowane głównie na naukę prawidłowych nawyków żywieniowych. Specjalista – dietetyk podpowie, co należy jeść i jak komponować posiłki, aby utrzymywać prawidłową masę ciała, w tym właściwy poziom tkanki mięśniowej i tłuszczowej.

Pamiętaj, że osoba cierpiąca na bigoreksję rzadko sama szuka pomocy, ponieważ z reguły nie dostrzega choroby. Niepokojące sygnały są najczęściej zauważane przez osoby z jej najbliższego otoczenia.

Piśmiennictwo:

[1] Leone, J. E., Sedory, E. J., Gray, K. A. (2005). Recognition and treatment of muscle dysmorphia and related body image disorders. Journal of Athletic Training 40(4), 352–359.

[2] Michalska, A., Szejko, N., Jakubczyk, A., Wojnar, M. (2016). Niespecyficzne zaburzenia odżywiania się - subiektywny przegląd. Psychiatria Polska 50(3), s. 497-507.

[3] Mosley, P. E. (2009). Bigorexia: bodybuilding and muscle dysmorphia. European Eating Disorders Review 17(3), 191-198.

[4] Pope, H. G. Jr., Phillips, K. A., Olivardia, R. (2000). The Adonis complex: the secret crisis of male body obsession. New York: Free Press.

[5] Pope H. G. Jr., Gruber, A. J., Choi, P., Olivardia, R., Phillips, K. A. (1997). Muscle dysmorphia. An underrecognized form of body dysmorphic disorder. Psychosomatics 38(6), s. 548-557.

[6] Wilczek, W., Kolarzyk, E., Kwaitkowski, J. (2013). Dysmorfia mięśniowa (bigoreksja) - czy rzeczywiście stanowi realne zagrożenie dla młodych mężczyzn? Hygeia Public Health 48(4), 537-544.