Opracowała: mgr Magdalena Matyja

A jakby tak oszukać Nasz zegar biologiczny? Ostatnio w ramach projektu EPIGENOM badacze z Uniwersytetu Jagiellońskiego zaprezentowali wyniki badań dotyczących zegarów epigenetycznych Polaków wraz z kompleksową analizą związków nawyków oraz stylu życia z tempem starzenia się naszej populacji.

Niestety, ostatnie dane statystyczne nie napawają optymizmem, Polacy są społeczeństwem starzejącym się w dość szybkim tempie. Jednak warto odnotować, że według najnowszego raportu GUS, w 2022 r. przeciętne trwanie życia mężczyzn w Polsce wyniosło 73,4 roku, natomiast kobiet 81,1 roku, co w porównaniu do danych z 2021 r., wydłużyło się odpowiednio o 1,7 i 1,4 roku.

Jednak proces starzenia się u każdego z Nas może przebiegać w zupełnie innym tempie. Na podstawie przeprowadzonych w ostatnich 10 latach badań, okazało się że starzenie się organizmu wykazuje silny związek z metylacją DNA (DNA methylation - DNAm). Jak wyjaśnia dr hab. Ewelina Pośpiech, jest to rodzaj zmienności epigenetycznej - innej niż zmiana sekwencji nukleotydów w genomie. Chodzi o zmienność polegającą na chemicznych modyfikacjach nukleotydów, zwłaszcza cytozyny.

Co wydaje się istotne metylacja DNA może być w pewnym stopniu wrażliwa na wpływ czynników środowiskowych, w tym stylu życia, a pomiar wieku epigenetycznego stanowi bardzo dobrą miarę starzenia biologicznego.

Prowadząc powyższe badania zespół naukowców poddał analizie 741 próbek krwi oraz 221 wymazów z policzka, pobranych od zdrowych Polaków, w wieku 20 – 81 lat. Na potrzeby analiz przeprowadzonych w tym badaniu wykluczono krewnych i osoby poniżej 20 roku życia. Ponadto za pomocą kwestionariusza zebrano dane dotyczące m.in.: wykształcenia, zawodu, rodzaju wykonywanej pracy, statusu społeczno-ekonomicznego, miejsca zamieszkania, stylu życia czy diety. Rodzaj pracy został sklasyfikowany jako fizyczna, praca umysłowa częściowo siedząca (do 4 godzin dziennie; siedzący tryb pracy umysłowej; SM), praca umysłowa tylko siedząca (ponad 4 h dziennie; LSM). Dla celów porównań statystycznych z analiz wykluczono grupę bezrobotnych/emerytów. Odnotowano również szkodliwe czynniki w miejscu pracy, takie jak: niska lub wysoka temperatura w miejscu pracy, narażenie na pestycydy/chemikalia, toksyny/metale, ciężkie/zanieczyszczenie powietrza, promieniowanie jonizujące, słońce oraz stres.

W trakcie przeprowadzonych badań rejestrowano również poziom aktywności fizycznej uczestników. Zebrano także dane na temat konkretnych rodzajów aktywności fizycznej i podzielono je na trzy rodzaje aktywności fizycznej: aerobik (np. piłka nożna, siatkówka, koszykówka, bieganie, jogging, taniec, karate, pływanie, wędkarstwo, spacery, tenis i cardio), wzmacnianie (np. kulturystyka, kształtowanie sylwetki, podnoszenie ciężarów, trening siłowy i siłownia) oraz joga/równowaga. Poszczególne rodzaje aktywności fizycznej porównano z brakiem aktywności.

Kwestia używek: papierosy, alkohol. Tutaj badanych podzielono na trzy odrębne grupy: obecnych palaczy, byłych palaczy, którzy rzucili palenie co najmniej rok lub dłużej przed badaniem oraz osoby, które nigdy nie paliły. W przypadku częstotliwości spożywania alkoholu również zastosowano podział na 3 kategorie: osoby niepijące, pijące okazjonalnie (pijące raz w tygodniu) oraz pijące często (pijące co najmniej trzy razy w tygodniu). Zebrano również informacje na temat liczby posiłków spożywanych w ciągu dnia, w tym owoców i warzyw, częstotliwości spożywania ryb i mięsa oraz filiżanek kawy w ciągu dnia. Oprócz powyższych elementów rejestrowano liczbę godzin snu. Tutaj podzielono badanych na 2 grupy: tych którzy przesypiają 8 lub mniej godzin na dobę i tych, którzy przesypiają powyżej 8 godzin.

W trakcie prowadzonych badań zaproponowano wiele tzw. zegarów epigenetycznych, a więc algorytmów, które na podstawie wzoru metylacji DNA mierzą wiek biologiczny i ryzyko śmiertelności.

Jak łatwo się domyślić badania potwierdziły negatywny wpływ palenia papierosów na procesy starzenia i uznaje się, że jest to podstawowy czynnik starzenia epigenetycznego. Niestety, wykazano, że palacze są biologicznie średnio ok. 4 lata starsi niż osoby niepalące.

Badania te po raz kolejny potwierdziły korzystny wpływ aktywności fizycznej na Nasze zegary biologiczne, ale jednocześnie po raz pierwszy na świecie wykazały korzystny wpływ jogi, różnych technik relaksacyjnych - medytacji na starzenie epigenetyczne. Ponadto przeprowadzone badania wykazały, że ograniczenie ilości spożywanego mięsa i odpowiednia liczba godzin snu ma korzystny wpływ na tempo starzenia się Naszego organizmu.

Po raz pierwszy na świecie wykazano również, że spożycie kawy działa korzystnie na starzenie epigenetyczne związane ze stanem zapalnym.

Podsumowując badania zespół naukowców zwrócił uwagę, że starzenie epigenetyczne jest wypadkową działania stylu życia i genów. A przeprowadzone badania dostarczyły istotnych wyników wskazując, że wariant genu SOC2 może mieć wpływ na tempo naszego starzenia.

Jak widać proces starzenie się jest nieunikniony, ale każdy z Nas może korzystnie wpłynąć na swój organizm poprzez prowadzenie aktywnego stylu życia oraz odpowiednią dietę, czyli „oszukać metrykę” ???? i sprawić, że będziemy młodsi.

Źródła:

sytuacja_demograficzna_polski_do_2022.pdf

trwanie_zycia_w_2022_roku.pdf

NFZ: przynajmniej raz w roku warto wykonać morfologię, badanie moczu, cholesterolu i poziomu glukozy we krwi | Nauka w Polsce

Zegary biologiczne Polaków tykają szybciej przez papierosy, a wolniej przez sport, techniki relaksacyjne i kawę | Nauka w Polsce

Naukowcy UJ i PUM na tropie długowieczności. Kawa, joga i medytacja (rynekzdrowia.pl)

Analysis of epigenetic clocks links yoga, sleep, education, reduced meat intake, coffee, and a SOCS2 gene variant to slower epigenetic aging | GeroScience (springer.com)

Czy picie kawy ma wpływ na szybsze starzenie? Zaskakujące wyniki badań (portalspozywczy.pl)

Opracowała: mgr Magdalena Matyja

A jakby tak oszukać Nasz zegar biologiczny? Ostatnio w ramach projektu EPIGENOM badacze z Uniwersytetu Jagiellońskiego zaprezentowali wyniki badań dotyczących zegarów epigenetycznych Polaków wraz z kompleksową analizą związków nawyków oraz stylu życia z tempem starzenia się naszej populacji.

Niestety, ostatnie dane statystyczne nie napawają optymizmem, Polacy są społeczeństwem starzejącym się w dość szybkim tempie. Jednak warto odnotować, że według najnowszego raportu GUS, w 2022 r. przeciętne trwanie życia mężczyzn w Polsce wyniosło 73,4 roku, natomiast kobiet 81,1 roku, co w porównaniu do danych z 2021 r., wydłużyło się odpowiednio o 1,7 i 1,4 roku.

Jednak proces starzenia się u każdego z Nas może przebiegać w zupełnie innym tempie. Na podstawie przeprowadzonych w ostatnich 10 latach badań, okazało się że starzenie się organizmu wykazuje silny związek z metylacją DNA (DNA methylation - DNAm). Jak wyjaśnia dr hab. Ewelina Pośpiech, jest to rodzaj zmienności epigenetycznej - innej niż zmiana sekwencji nukleotydów w genomie. Chodzi o zmienność polegającą na chemicznych modyfikacjach nukleotydów, zwłaszcza cytozyny.

Co wydaje się istotne metylacja DNA może być w pewnym stopniu wrażliwa na wpływ czynników środowiskowych, w tym stylu życia, a pomiar wieku epigenetycznego stanowi bardzo dobrą miarę starzenia biologicznego.

Prowadząc powyższe badania zespół naukowców poddał analizie 741 próbek krwi oraz 221 wymazów z policzka, pobranych od zdrowych Polaków, w wieku 20 – 81 lat. Na potrzeby analiz przeprowadzonych w tym badaniu wykluczono krewnych i osoby poniżej 20 roku życia. Ponadto za pomocą kwestionariusza zebrano dane dotyczące m.in.: wykształcenia, zawodu, rodzaju wykonywanej pracy, statusu społeczno-ekonomicznego, miejsca zamieszkania, stylu życia czy diety. Rodzaj pracy został sklasyfikowany jako fizyczna, praca umysłowa częściowo siedząca (do 4 godzin dziennie; siedzący tryb pracy umysłowej; SM), praca umysłowa tylko siedząca (ponad 4 h dziennie; LSM). Dla celów porównań statystycznych z analiz wykluczono grupę bezrobotnych/emerytów. Odnotowano również szkodliwe czynniki w miejscu pracy, takie jak: niska lub wysoka temperatura w miejscu pracy, narażenie na pestycydy/chemikalia, toksyny/metale, ciężkie/zanieczyszczenie powietrza, promieniowanie jonizujące, słońce oraz stres.

W trakcie przeprowadzonych badań rejestrowano również poziom aktywności fizycznej uczestników. Zebrano także dane na temat konkretnych rodzajów aktywności fizycznej i podzielono je na trzy rodzaje aktywności fizycznej: aerobik (np. piłka nożna, siatkówka, koszykówka, bieganie, jogging, taniec, karate, pływanie, wędkarstwo, spacery, tenis i cardio), wzmacnianie (np. kulturystyka, kształtowanie sylwetki, podnoszenie ciężarów, trening siłowy i siłownia) oraz joga/równowaga. Poszczególne rodzaje aktywności fizycznej porównano z brakiem aktywności.

Kwestia używek: papierosy, alkohol. Tutaj badanych podzielono na trzy odrębne grupy: obecnych palaczy, byłych palaczy, którzy rzucili palenie co najmniej rok lub dłużej przed badaniem oraz osoby, które nigdy nie paliły. W przypadku częstotliwości spożywania alkoholu również zastosowano podział na 3 kategorie: osoby niepijące, pijące okazjonalnie (pijące raz w tygodniu) oraz pijące często (pijące co najmniej trzy razy w tygodniu). Zebrano również informacje na temat liczby posiłków spożywanych w ciągu dnia, w tym owoców i warzyw, częstotliwości spożywania ryb i mięsa oraz filiżanek kawy w ciągu dnia. Oprócz powyższych elementów rejestrowano liczbę godzin snu. Tutaj podzielono badanych na 2 grupy: tych którzy przesypiają 8 lub mniej godzin na dobę i tych, którzy przesypiają powyżej 8 godzin.

W trakcie prowadzonych badań zaproponowano wiele tzw. zegarów epigenetycznych, a więc algorytmów, które na podstawie wzoru metylacji DNA mierzą wiek biologiczny i ryzyko śmiertelności.

Jak łatwo się domyślić badania potwierdziły negatywny wpływ palenia papierosów na procesy starzenia i uznaje się, że jest to podstawowy czynnik starzenia epigenetycznego. Niestety, wykazano, że palacze są biologicznie średnio ok. 4 lata starsi niż osoby niepalące.

Badania te po raz kolejny potwierdziły korzystny wpływ aktywności fizycznej na Nasze zegary biologiczne, ale jednocześnie po raz pierwszy na świecie wykazały korzystny wpływ jogi, różnych technik relaksacyjnych - medytacji na starzenie epigenetyczne. Ponadto przeprowadzone badania wykazały, że ograniczenie ilości spożywanego mięsa i odpowiednia liczba godzin snu ma korzystny wpływ na tempo starzenia się Naszego organizmu.

Po raz pierwszy na świecie wykazano również, że spożycie kawy działa korzystnie na starzenie epigenetyczne związane ze stanem zapalnym.

Podsumowując badania zespół naukowców zwrócił uwagę, że starzenie epigenetyczne jest wypadkową działania stylu życia i genów. A przeprowadzone badania dostarczyły istotnych wyników wskazując, że wariant genu SOC2 może mieć wpływ na tempo naszego starzenia.

Jak widać proces starzenie się jest nieunikniony, ale każdy z Nas może korzystnie wpłynąć na swój organizm poprzez prowadzenie aktywnego stylu życia oraz odpowiednią dietę, czyli „oszukać metrykę” ???? i sprawić, że będziemy młodsi.

Źródła:

sytuacja_demograficzna_polski_do_2022.pdf

trwanie_zycia_w_2022_roku.pdf

NFZ: przynajmniej raz w roku warto wykonać morfologię, badanie moczu, cholesterolu i poziomu glukozy we krwi | Nauka w Polsce

Zegary biologiczne Polaków tykają szybciej przez papierosy, a wolniej przez sport, techniki relaksacyjne i kawę | Nauka w Polsce

Naukowcy UJ i PUM na tropie długowieczności. Kawa, joga i medytacja (rynekzdrowia.pl)

Analysis of epigenetic clocks links yoga, sleep, education, reduced meat intake, coffee, and a SOCS2 gene variant to slower epigenetic aging | GeroScience (springer.com)

Czy picie kawy ma wpływ na szybsze starzenie? Zaskakujące wyniki badań (portalspozywczy.pl)