Opracowała: dr Izabela Grabowska

Wiele osób aktywnych fizycznie dąży do zwiększenia masy mięśniowej, często rozważając suplementację testosteronu, czyli hormonu androgenowego, który promuje syntezę białek w mięśniach. Jednak jego syntetyczna wersja, znana jako sterydy anaboliczne, wiąże się z poważnymi zagrożeniami dla zdrowia.

Rola testosteronu w organizmie

Testosteron jest kluczowym hormonem, produkowanym głównie w jądrach u mężczyzn, a w mniejszym stopniu w jajnikach i korze nadnerczy u kobiet. Jego stężenie we krwi jest ponad dziesięciokrotnie wyższe u dojrzałych mężczyzn niż u kobiet. Poziom testosteronu zmienia się w ciągu doby, osiągając najwyższe stężenie rano, a najniższe wieczorem.

Hormon ten wpływa na wiele organów i tkanek, w tym:

• warunkuje rozwój męskich cech płciowych,
• zwiększa libido, mineralizację kości oraz siłę mięśni,
• zmniejsza zawartość tkanki tłuszczowej, obniża stężenie cholesterolu LDL i triglicerydów, a podnosi poziom cholesterolu HDL,
• pobudza wytwarzanie erytropoetyny w nerkach,
• może przyczyniać się do łysienia androgennego.

Wpływ wysiłku fizycznego na testosteron

Krótkotrwały wysiłek, zarówno wytrzymałościowy, jak i siłowy, zwiększa stężenie testosteronu we krwi, co sprzyja wzrostowi masy i siły mięśni. Poziom tego wzrostu zależy od wielu czynników, w tym od intensywności ćwiczeń, całkowitej pracy oraz wieku.

Z kolei długotrwały i bardzo intensywny wysiłek może mieć odwrotny skutek, prowadząc do obniżenia stężenia testosteronu, przy jednoczesnym wzroście poziomu kortyzolu. U maratończyków, poziom testosteronu może pozostać obniżony nawet przez kilka tygodni po zawodach. Spoczynkowe stężenie testosteronu u sportowców zmienia się w zależności od fazy rocznego cyklu treningowego, co czyni jego pomiar przydatnym w monitorowaniu obciążenia treningowego i regeneracji.

Konsekwencje suplementacji testosteronu

Stosowanie testosteronu i jego syntetycznych pochodnych, czyli sterydów anaboliczno-androgennych (SAA), jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia i zabronione w sporcie. Choć mogą one krótkotrwale zwiększać masę mięśniową, ich szkodliwy wpływ na organizm jest bardzo szeroki i obejmuje:

• układ hormonalny - u mężczyzn: zanik jąder, bezpłodność, ginekomastia, a u kobiet: zaburzenia miesiączkowania, zmniejszenie piersi, przerost łechtaczki, owłosienie ciała i łysienie typu męskiego,
• układ ruchu - przedwczesne zakończenie wzrostu (u młodzieży), zerwanie ścięgien i więzadeł,
• układ krążenia i metabolizm- zaburzenia lipidowe, nadciśnienie krwi, zwiększone ryzyko miażdżycy, zawału serca i udaru mózgu,
• inne zaburzenia - trądzik, żółtaczka, zatrzymanie wody w organizmie, zaburzenia psychiczne (od depresji po agresję), a także zwiększone ryzyko niektórych nowotworów.

Dlatego też suplementacja testosteronu i jego pochodnych jest bardzo szkodliwa dla zdrowia. Prowadzi do znaczących zmian hormonalnych oraz może uszkodzić wiele organów i narządów, w tym układ ruchu i krążenia i tym samym prowadzić do rozwoju poważnych chorób.

Piśmiennictwo:

1. C., Koriesh A., Babi M.A. i in. Testosterone supplementation and stroke in young adults: a review of the literaturę. Front Neurol, 2024, 15, 1422931,
2.  W.J., Ratamess N.A., Hymer W.C. i in. Growth Hormone(s), Testosterone, Insulin-Like Growth Factors, and Cortisol: Roles and Integration for Cellular Development and Growth With Exercise. Front Endocrinol , 2020, 11, 33.

Opracowała: dr Izabela Grabowska

Wiele osób aktywnych fizycznie dąży do zwiększenia masy mięśniowej, często rozważając suplementację testosteronu, czyli hormonu androgenowego, który promuje syntezę białek w mięśniach. Jednak jego syntetyczna wersja, znana jako sterydy anaboliczne, wiąże się z poważnymi zagrożeniami dla zdrowia.

Rola testosteronu w organizmie

Testosteron jest kluczowym hormonem, produkowanym głównie w jądrach u mężczyzn, a w mniejszym stopniu w jajnikach i korze nadnerczy u kobiet. Jego stężenie we krwi jest ponad dziesięciokrotnie wyższe u dojrzałych mężczyzn niż u kobiet. Poziom testosteronu zmienia się w ciągu doby, osiągając najwyższe stężenie rano, a najniższe wieczorem.

Hormon ten wpływa na wiele organów i tkanek, w tym:

• warunkuje rozwój męskich cech płciowych,
• zwiększa libido, mineralizację kości oraz siłę mięśni,
• zmniejsza zawartość tkanki tłuszczowej, obniża stężenie cholesterolu LDL i triglicerydów, a podnosi poziom cholesterolu HDL,
• pobudza wytwarzanie erytropoetyny w nerkach,
• może przyczyniać się do łysienia androgennego.

Wpływ wysiłku fizycznego na testosteron

Krótkotrwały wysiłek, zarówno wytrzymałościowy, jak i siłowy, zwiększa stężenie testosteronu we krwi, co sprzyja wzrostowi masy i siły mięśni. Poziom tego wzrostu zależy od wielu czynników, w tym od intensywności ćwiczeń, całkowitej pracy oraz wieku.

Z kolei długotrwały i bardzo intensywny wysiłek może mieć odwrotny skutek, prowadząc do obniżenia stężenia testosteronu, przy jednoczesnym wzroście poziomu kortyzolu. U maratończyków, poziom testosteronu może pozostać obniżony nawet przez kilka tygodni po zawodach. Spoczynkowe stężenie testosteronu u sportowców zmienia się w zależności od fazy rocznego cyklu treningowego, co czyni jego pomiar przydatnym w monitorowaniu obciążenia treningowego i regeneracji.

Konsekwencje suplementacji testosteronu

Stosowanie testosteronu i jego syntetycznych pochodnych, czyli sterydów anaboliczno-androgennych (SAA), jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia i zabronione w sporcie. Choć mogą one krótkotrwale zwiększać masę mięśniową, ich szkodliwy wpływ na organizm jest bardzo szeroki i obejmuje:

• układ hormonalny - u mężczyzn: zanik jąder, bezpłodność, ginekomastia, a u kobiet: zaburzenia miesiączkowania, zmniejszenie piersi, przerost łechtaczki, owłosienie ciała i łysienie typu męskiego,
• układ ruchu - przedwczesne zakończenie wzrostu (u młodzieży), zerwanie ścięgien i więzadeł,
• układ krążenia i metabolizm- zaburzenia lipidowe, nadciśnienie krwi, zwiększone ryzyko miażdżycy, zawału serca i udaru mózgu,
• inne zaburzenia - trądzik, żółtaczka, zatrzymanie wody w organizmie, zaburzenia psychiczne (od depresji po agresję), a także zwiększone ryzyko niektórych nowotworów.

Dlatego też suplementacja testosteronu i jego pochodnych jest bardzo szkodliwa dla zdrowia. Prowadzi do znaczących zmian hormonalnych oraz może uszkodzić wiele organów i narządów, w tym układ ruchu i krążenia i tym samym prowadzić do rozwoju poważnych chorób.

Piśmiennictwo:

1. C., Koriesh A., Babi M.A. i in. Testosterone supplementation and stroke in young adults: a review of the literaturę. Front Neurol, 2024, 15, 1422931,
2.  W.J., Ratamess N.A., Hymer W.C. i in. Growth Hormone(s), Testosterone, Insulin-Like Growth Factors, and Cortisol: Roles and Integration for Cellular Development and Growth With Exercise. Front Endocrinol , 2020, 11, 33.