Opracowała: dr Paulina Baran

Napady objadania się (w skrócie BED – z ang. binge eating disorder) to częste oraz nawracające epizody spożywania jednorazowo nadmiernych ilości pokarmów w bardzo krótkim czasie, którym towarzyszą problemy natury psychologicznej, w tym poczucie utraty kontroli nad ilością i sposobem jedzenia oraz poczucie winy wynikające z przejadania się.

Obecnie BED jest uznawane za trzecie, obok jadłowstrętu psychicznego i bulimii, specyficzne zaburzenie odżywiania. Dotyka ono, wedle różnych źródeł, od 2 do 6,6 proc. populacji ogólnej, przy czym w 60 proc. płci żeńskiej.

Jak rozpoznać napady objadania się?

Osoby cierpiące na to zaburzenie odżywiania jedzą pomimo braku odczuwania głodu fizjologicznego do momentu pojawienia się uczucia dyskomfortu, a nawet bólu z przejedzenia. Należy zwrócić uwagę, że w zaburzeniu tym nie występują zachowania kompensacyjne, których celem miałoby być minimalizowanie negatywnych efektów nadmiarowego jedzenia, jakim jest przede wszystkim wzrost masy ciała, poprzez np. prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających lub też podejmowanie intensywnych ćwiczeń fizycznych, jak ma to miejsce w przypadku bulimii.

Aby móc diagnozować napady objadania się, muszą one występować przynajmniej raz w tygodniu przez okres trzech miesięcy. Epizody choroby zdarzają się najczęściej w samotności, bowiem chorzy starają się je ukrywać przed osobami ze swojego otoczenia. Wynika to przede wszystkim z poczucia winy, wstydu, odrazy do siebie oraz niskiej samooceny, które towarzyszą temu zaburzeniu.

BED powoduje nie tylko problemy natury psychologicznej i społecznej, jak np. izolowanie się od innych, ale także powikłania somatyczne w postaci m.in. wysokiego ciśnienia tętniczego krwi czy też choroby niedokrwiennej serca. Szacuje się, że nawet 70 proc. osób zmagających się z BED choruje na otyłość, będącą następstwem nadmiernego spożywania pokarmów. Napady objadania się dotykają także około 29 proc. osób leczących się z powodu nadwagi.

Przyczyny zaburzenia nie są w pełni znane. Napady objadania się mogą mieć związek z czynnikami psychologicznymi i wynikać np. z chęci poradzenia sobie z negatywnymi emocjami, wysokim poziomem lęku, stresu, a także z samotnością czy też odrzuceniem. Tego rodzaju strategia radzenia sobie z emocjami nie jest skuteczna, bowiem pogłębia istniejące trudności oraz wywołuje kolejne. BED może również współwystępować z innymi zaburzeniami natury psychicznej, takimi jak np. choroba afektywna jednobiegunowa, zespół lęku uogólnionego czy zaburzenia osobowości.

Jak leczyć BED?

Napady objadania się wymagają specjalistycznego leczenia, obejmującego psychoterapię, która pozwala na poprawę stanu psychicznego oraz zmniejszenie ilości epizodów choroby, dietoterapię, niezbędną do uzyskania i utrzymywania prawidłowej masy ciała, nierzadko także farmakoterapię, zwłaszcza w przypadku współistniejących zaburzeń lękowych i depresyjnych.

Jeżeli podejrzewasz u siebie napady objadania się, nie podejmuj leczenia „na własną rękę”. Zgłoś się po pomoc specjalistyczną - do lekarza, psychologa, dietetyka. Jedynie w taki sposób będziesz w stanie skutecznie poradzić sobie z zaburzeniem odżywiania.

Piśmiennictwo:

[1] Grucza, R. A., Przybeck, T. R., Cloninger, C. R. (2007). Prevalence and correlates of binge eating disorder in a community sample. Comprehensive Psychiatry 48(2), 124–131.

[2] Michalska, A., Szejko, N., Jakubczyk, A., Wojnar, M. (2016). Niespecyficzne zaburzenia odżywiania się - subiektywny przegląd. Psychiatria Polska 50(3), s. 497-507.

[3] Spitzer, R. L., Yanofsky, S., Wadden, T. i wsp. (1993). Binge eating disorder: its further validation in a multisite study. International Journal of Eating Disorders 13(2), 137-153.

[4] Ziółkowska, B. (2022). Zaburzenie z napadami objadania się: aspekt psychologiczny. W: A. Brytek-Matera (red.), Psychodietetyka (s. 516-534). Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie.

Opracowała: dr Paulina Baran

Napady objadania się (w skrócie BED – z ang. binge eating disorder) to częste oraz nawracające epizody spożywania jednorazowo nadmiernych ilości pokarmów w bardzo krótkim czasie, którym towarzyszą problemy natury psychologicznej, w tym poczucie utraty kontroli nad ilością i sposobem jedzenia oraz poczucie winy wynikające z przejadania się.

Obecnie BED jest uznawane za trzecie, obok jadłowstrętu psychicznego i bulimii, specyficzne zaburzenie odżywiania. Dotyka ono, wedle różnych źródeł, od 2 do 6,6 proc. populacji ogólnej, przy czym w 60 proc. płci żeńskiej.

Jak rozpoznać napady objadania się?

Osoby cierpiące na to zaburzenie odżywiania jedzą pomimo braku odczuwania głodu fizjologicznego do momentu pojawienia się uczucia dyskomfortu, a nawet bólu z przejedzenia. Należy zwrócić uwagę, że w zaburzeniu tym nie występują zachowania kompensacyjne, których celem miałoby być minimalizowanie negatywnych efektów nadmiarowego jedzenia, jakim jest przede wszystkim wzrost masy ciała, poprzez np. prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających lub też podejmowanie intensywnych ćwiczeń fizycznych, jak ma to miejsce w przypadku bulimii.

Aby móc diagnozować napady objadania się, muszą one występować przynajmniej raz w tygodniu przez okres trzech miesięcy. Epizody choroby zdarzają się najczęściej w samotności, bowiem chorzy starają się je ukrywać przed osobami ze swojego otoczenia. Wynika to przede wszystkim z poczucia winy, wstydu, odrazy do siebie oraz niskiej samooceny, które towarzyszą temu zaburzeniu.

BED powoduje nie tylko problemy natury psychologicznej i społecznej, jak np. izolowanie się od innych, ale także powikłania somatyczne w postaci m.in. wysokiego ciśnienia tętniczego krwi czy też choroby niedokrwiennej serca. Szacuje się, że nawet 70 proc. osób zmagających się z BED choruje na otyłość, będącą następstwem nadmiernego spożywania pokarmów. Napady objadania się dotykają także około 29 proc. osób leczących się z powodu nadwagi.

Przyczyny zaburzenia nie są w pełni znane. Napady objadania się mogą mieć związek z czynnikami psychologicznymi i wynikać np. z chęci poradzenia sobie z negatywnymi emocjami, wysokim poziomem lęku, stresu, a także z samotnością czy też odrzuceniem. Tego rodzaju strategia radzenia sobie z emocjami nie jest skuteczna, bowiem pogłębia istniejące trudności oraz wywołuje kolejne. BED może również współwystępować z innymi zaburzeniami natury psychicznej, takimi jak np. choroba afektywna jednobiegunowa, zespół lęku uogólnionego czy zaburzenia osobowości.

Jak leczyć BED?

Napady objadania się wymagają specjalistycznego leczenia, obejmującego psychoterapię, która pozwala na poprawę stanu psychicznego oraz zmniejszenie ilości epizodów choroby, dietoterapię, niezbędną do uzyskania i utrzymywania prawidłowej masy ciała, nierzadko także farmakoterapię, zwłaszcza w przypadku współistniejących zaburzeń lękowych i depresyjnych.

Jeżeli podejrzewasz u siebie napady objadania się, nie podejmuj leczenia „na własną rękę”. Zgłoś się po pomoc specjalistyczną - do lekarza, psychologa, dietetyka. Jedynie w taki sposób będziesz w stanie skutecznie poradzić sobie z zaburzeniem odżywiania.

Piśmiennictwo:

[1] Grucza, R. A., Przybeck, T. R., Cloninger, C. R. (2007). Prevalence and correlates of binge eating disorder in a community sample. Comprehensive Psychiatry 48(2), 124–131.

[2] Michalska, A., Szejko, N., Jakubczyk, A., Wojnar, M. (2016). Niespecyficzne zaburzenia odżywiania się - subiektywny przegląd. Psychiatria Polska 50(3), s. 497-507.

[3] Spitzer, R. L., Yanofsky, S., Wadden, T. i wsp. (1993). Binge eating disorder: its further validation in a multisite study. International Journal of Eating Disorders 13(2), 137-153.

[4] Ziółkowska, B. (2022). Zaburzenie z napadami objadania się: aspekt psychologiczny. W: A. Brytek-Matera (red.), Psychodietetyka (s. 516-534). Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie.