Opracowała: Karolina Szcześniak

Nadciśnienie tętnicze stanowi poważny problem zdrowotny i jest jedną z chorób najczęściej występujących na świecie. Nadciśnienie tętnicze jest zespołem chorobowym, charakteryzującym się trwale podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi, którego wartości są równe lub przekraczają 140/90 mmHg.

Leczenie niefarmakologiczne rozumiane jest jako szeroko pojęta zmiana stylu życia osoby chorej. Obejmuje ono:

• redukcję masy ciała
• ograniczenie spożycia sodu, tłuszczów zwierzęcych
• zwiększenie spożycia warzyw i owoców
• zwiększenie aktywności fizycznej

Wszystkie te działania mają na celu nie tylko obniżenie samych wartości poziomu ciśnienia, ale także zmniejszenia ryzyka wystąpienia powikłań. Odpowiednie leczenie nadciśnienia powinno zacząć się od modyfikacji stylu życia i powinno trwać około 6 miesięcy. Dopiero po tym czasie, kiedy nie uzyska się poprawy wprowadza się farmakoterapię z kontynuacją leczenia niefarmakologicznego.

W leczeniu nadciśnienia tętniczego najczęściej zalecaną dietą jest dieta DASH. Podstawową zasadą diety jest zmniejszenie kaloryczności posiłków, a także modyfikacja grup produktów wpływających na ciśnienie tętnicze krwi.

• Warzywa i owoce

Głównym zaleceniem w diecie jest zwiększenie spożycia owoców i warzyw, które powinno mieścić się w przedziale 400-1000g na dobę. Składniki te powinny być rozłożone na co najmniej 4-5 posiłków. Duże spożycie warzyw i owoców jest spowodowane tym, że stanowią one dobre źródło flawonoidów, które nie tylko obniżają ciśnienie krwi, ale również wpływają korzystnie na profil lipidowy i neutralizują wolne rodniki. Przykładem warzyw, które są szczególnie bogate we flawonoidy są brokuły, szpinak, kapusta, pomidory czy cebula. Z owoców można z kolei wyróżnić cytrusy, śliwki, jabłka czy czarną porzeczkę. Warzywa i owoce są również dobrym źródłem potasu, który reguluje gospodarkę wodną organizmu.

• Ryby

Ryby powinno się spożywać od 2 do 4 razy w tygodniu. Szczególną rolę przypisuje się tłustym rybom morskim, które stanowią źródło kwasów omega 3. Kwasy te wpływają również na obniżenie ciśnienia oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób zakrzepowo-zatorowych. Zgodnie z zaleceniami wszystkie inne tłuszcze powinny być spożywane do 2-3 razy w ciągu dnia.

• Węglowodany złożone

Kolejnym zaleceniem w diecie jest odpowiednie spożycie (7-8 razy na dobę) węglowodanów złożonych, głównie w postaci przetworów zbożowych pełnoziarnistych i kasz. Stanowią one bardzo dobre źródło błonnika, który utrudnia wchłanianie tłuszczu oraz obniża stężenie cholesterolu we krwi.

• Orzechy i nasiona roślin strączkowych

W diecie ważną rolę odgrywają również orzechy, które są bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe, magnez oraz nasiona roślin strączkowych będące doskonałym źródłem białka roślinnego. Ich spożycie powinno wynosić maksymalnie 4-5 razy w tygodniu.

• Produkty mleczne i mięso

Inne źródła białka w diecie powinny pochodzić z ubogotłuszczowych produktów mlecznych, spożywanych 2-3 razy na dobę oraz chudego mięsa spożywanego maksymalnie 2 razy na dobę.

• Sól

Najlepszy efekt uzyskuje się przez zastosowanie nie tylko samej diety DASH, ale również z równoczesnym ograniczeniem spożycia soli do maksymalnej ilości 5-6 g na dobę.

Zalecenia dietetyczne:

1. Jeżeli masz nadwagę lub otyłość, koniecznie dąż do uzyskania prawidłowej masy ciała.
2. Zmniejsz spożycie soli (m.in. nie dosalaj potraw, unikaj żywności wysokoprzetworzonej, ogranicz spożycie wędlin wędzonych i peklowanych)
3. Zwiększ spożycie potasu - składnika wpływającego na obniżenie ciśnienia krwi. Znajdziesz go głównie w warzywach, owocach i ziemniakach.
4. Ogranicz spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych. Kilka razy w tygodniu wybieraj chudy drób bez skóry i przynajmniej 2 razy w tygodniu sięgnij po ryby. Mięso czerwone jedz tylko kilka razy w miesiącu. Aby obniżyć udział nasyconych kwasów tłuszczowych w diecie wybieraj niskotłuszczowe (do 2% tłuszczu) produkty mleczne (mleko, sery, jogurty).
5. Zwiększ spożycie nienasyconych kwasów tłuszczowych. Spożywaj dwa razy w tygodniu ryby morskie pieczone lub gotowane. Unikaj smażenia, ponieważ niweluje ono korzystne właściwości ryby i podwyższa kaloryczność ze względu na dodany tłuszcz. Zadbaj o obecność w diecie oliwy z oliwek oraz oleju rzepakowego.
6. Zwiększ udział w diecie niskotłuszczowych produktów mlecznych, które są bardzo dobrym źródłem białka i wapnia. Spożywaj 2-3 porcje dziennie produktów mlecznych. Jedna porcja to np. 1 szklanka mleka lub 1 kubek jogurtu (150 g).
7. Jedz codziennie 4-5 porcji warzyw (1 porcja to np. 1 szklanka warzyw liściastych lub pół szklanki warzyw gotowanych). Staraj się aby warzywa znalazły się w każdym z trzech głównych posiłków. Owoce spożywaj w ilości 4-5 porcji dziennie - jeśli masz nadmierną masę ciała ogranicz spożycie owoców do 2-3 porcji dziennie. Porcja owoców to 1 średnie jabłko, gruszka, pomarańcza lub ¼ szklanki owoców suszonych.
8. W ciągu dnia możesz wypić maksymalnie 2 filiżanki kawy i 3 filiżanki herbaty. Nie pij napojów zawierających kofeinę przed wysiłkiem fizycznym.
9. Ostrożnie z alkoholem - dopuszcza się niewielkie jego spożycie, ale nie oznacza to, że jest zalecany. Osoba z nadciśnieniem może wypić okazjonalnie umiarkowaną ilość alkoholu: dla mężczyzny jest to 50-60 ml mocnego alkoholu, dwa kieliszki wina lub 0,33 l piwa. Dla kobiety ilości te są o połowę mniejsze.
10. Zrezygnuj z palenia papierosów.
11. Zwiększ aktywność fizyczną.
12. Postaraj się unikać stresu, który również wpływa na podwyższenie ciśnienia we krwi.
13. Czytaj etykiety, wybieraj produkty o obniżonej ilości tłuszczy, cukrów i soli.

Dieta DASH pomaga nie tylko obniżyć ciśnienie tętnicze, ale także:

• pomaga zapobiegać rozwojowi nadciśnienia tętniczego,
• sprzyja poprawie zaburzeń lipidowych (stężenia cholesterolu),
• zmniejsza ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych,
• zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2,
• sprzyja wydłużeniu życia.

ŹRÓDŁA: dietetycy.org i ncez.pzh.gov.pl

Opracowała: Karolina Szcześniak

Nadciśnienie tętnicze stanowi poważny problem zdrowotny i jest jedną z chorób najczęściej występujących na świecie. Nadciśnienie tętnicze jest zespołem chorobowym, charakteryzującym się trwale podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi, którego wartości są równe lub przekraczają 140/90 mmHg.

Leczenie niefarmakologiczne rozumiane jest jako szeroko pojęta zmiana stylu życia osoby chorej. Obejmuje ono:

• redukcję masy ciała
• ograniczenie spożycia sodu, tłuszczów zwierzęcych
• zwiększenie spożycia warzyw i owoców
• zwiększenie aktywności fizycznej

Wszystkie te działania mają na celu nie tylko obniżenie samych wartości poziomu ciśnienia, ale także zmniejszenia ryzyka wystąpienia powikłań. Odpowiednie leczenie nadciśnienia powinno zacząć się od modyfikacji stylu życia i powinno trwać około 6 miesięcy. Dopiero po tym czasie, kiedy nie uzyska się poprawy wprowadza się farmakoterapię z kontynuacją leczenia niefarmakologicznego.

W leczeniu nadciśnienia tętniczego najczęściej zalecaną dietą jest dieta DASH. Podstawową zasadą diety jest zmniejszenie kaloryczności posiłków, a także modyfikacja grup produktów wpływających na ciśnienie tętnicze krwi.

• Warzywa i owoce

Głównym zaleceniem w diecie jest zwiększenie spożycia owoców i warzyw, które powinno mieścić się w przedziale 400-1000g na dobę. Składniki te powinny być rozłożone na co najmniej 4-5 posiłków. Duże spożycie warzyw i owoców jest spowodowane tym, że stanowią one dobre źródło flawonoidów, które nie tylko obniżają ciśnienie krwi, ale również wpływają korzystnie na profil lipidowy i neutralizują wolne rodniki. Przykładem warzyw, które są szczególnie bogate we flawonoidy są brokuły, szpinak, kapusta, pomidory czy cebula. Z owoców można z kolei wyróżnić cytrusy, śliwki, jabłka czy czarną porzeczkę. Warzywa i owoce są również dobrym źródłem potasu, który reguluje gospodarkę wodną organizmu.

• Ryby

Ryby powinno się spożywać od 2 do 4 razy w tygodniu. Szczególną rolę przypisuje się tłustym rybom morskim, które stanowią źródło kwasów omega 3. Kwasy te wpływają również na obniżenie ciśnienia oraz zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób zakrzepowo-zatorowych. Zgodnie z zaleceniami wszystkie inne tłuszcze powinny być spożywane do 2-3 razy w ciągu dnia.

• Węglowodany złożone

Kolejnym zaleceniem w diecie jest odpowiednie spożycie (7-8 razy na dobę) węglowodanów złożonych, głównie w postaci przetworów zbożowych pełnoziarnistych i kasz. Stanowią one bardzo dobre źródło błonnika, który utrudnia wchłanianie tłuszczu oraz obniża stężenie cholesterolu we krwi.

• Orzechy i nasiona roślin strączkowych

W diecie ważną rolę odgrywają również orzechy, które są bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe, magnez oraz nasiona roślin strączkowych będące doskonałym źródłem białka roślinnego. Ich spożycie powinno wynosić maksymalnie 4-5 razy w tygodniu.

• Produkty mleczne i mięso

Inne źródła białka w diecie powinny pochodzić z ubogotłuszczowych produktów mlecznych, spożywanych 2-3 razy na dobę oraz chudego mięsa spożywanego maksymalnie 2 razy na dobę.

• Sól

Najlepszy efekt uzyskuje się przez zastosowanie nie tylko samej diety DASH, ale również z równoczesnym ograniczeniem spożycia soli do maksymalnej ilości 5-6 g na dobę.

Zalecenia dietetyczne:

1. Jeżeli masz nadwagę lub otyłość, koniecznie dąż do uzyskania prawidłowej masy ciała.
2. Zmniejsz spożycie soli (m.in. nie dosalaj potraw, unikaj żywności wysokoprzetworzonej, ogranicz spożycie wędlin wędzonych i peklowanych)
3. Zwiększ spożycie potasu - składnika wpływającego na obniżenie ciśnienia krwi. Znajdziesz go głównie w warzywach, owocach i ziemniakach.
4. Ogranicz spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych. Kilka razy w tygodniu wybieraj chudy drób bez skóry i przynajmniej 2 razy w tygodniu sięgnij po ryby. Mięso czerwone jedz tylko kilka razy w miesiącu. Aby obniżyć udział nasyconych kwasów tłuszczowych w diecie wybieraj niskotłuszczowe (do 2% tłuszczu) produkty mleczne (mleko, sery, jogurty).
5. Zwiększ spożycie nienasyconych kwasów tłuszczowych. Spożywaj dwa razy w tygodniu ryby morskie pieczone lub gotowane. Unikaj smażenia, ponieważ niweluje ono korzystne właściwości ryby i podwyższa kaloryczność ze względu na dodany tłuszcz. Zadbaj o obecność w diecie oliwy z oliwek oraz oleju rzepakowego.
6. Zwiększ udział w diecie niskotłuszczowych produktów mlecznych, które są bardzo dobrym źródłem białka i wapnia. Spożywaj 2-3 porcje dziennie produktów mlecznych. Jedna porcja to np. 1 szklanka mleka lub 1 kubek jogurtu (150 g).
7. Jedz codziennie 4-5 porcji warzyw (1 porcja to np. 1 szklanka warzyw liściastych lub pół szklanki warzyw gotowanych). Staraj się aby warzywa znalazły się w każdym z trzech głównych posiłków. Owoce spożywaj w ilości 4-5 porcji dziennie - jeśli masz nadmierną masę ciała ogranicz spożycie owoców do 2-3 porcji dziennie. Porcja owoców to 1 średnie jabłko, gruszka, pomarańcza lub ¼ szklanki owoców suszonych.
8. W ciągu dnia możesz wypić maksymalnie 2 filiżanki kawy i 3 filiżanki herbaty. Nie pij napojów zawierających kofeinę przed wysiłkiem fizycznym.
9. Ostrożnie z alkoholem - dopuszcza się niewielkie jego spożycie, ale nie oznacza to, że jest zalecany. Osoba z nadciśnieniem może wypić okazjonalnie umiarkowaną ilość alkoholu: dla mężczyzny jest to 50-60 ml mocnego alkoholu, dwa kieliszki wina lub 0,33 l piwa. Dla kobiety ilości te są o połowę mniejsze.
10. Zrezygnuj z palenia papierosów.
11. Zwiększ aktywność fizyczną.
12. Postaraj się unikać stresu, który również wpływa na podwyższenie ciśnienia we krwi.
13. Czytaj etykiety, wybieraj produkty o obniżonej ilości tłuszczy, cukrów i soli.

Dieta DASH pomaga nie tylko obniżyć ciśnienie tętnicze, ale także:

• pomaga zapobiegać rozwojowi nadciśnienia tętniczego,
• sprzyja poprawie zaburzeń lipidowych (stężenia cholesterolu),
• zmniejsza ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych,
• zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2,
• sprzyja wydłużeniu życia.

ŹRÓDŁA: dietetycy.org i ncez.pzh.gov.pl