Opracowała: dr Izabela Grabowska

Słowo dieta pochodzi z języka greckiego. Dieta (stgr. δίάιτά diaita- styl życia), to sposób odżywiania. Pitagoras (ok. 500 r. p.n.e.) zalecał ograniczenie spożycia mięsa, a Hipokrates  dokonał trafnych porównań pomiędzy określonymi jednostkami chorobowymi a produktami, którymi można je było leczyć. Na początku XIX wieku, twórca minimalistycznego kierunku w filozofii – Ludwik Feuerbach – napisał: „Człowiek jest tym, co zje”, a dramatopisarz George Bernard Shaw w latach 20. minionego stulecia powiedział: „Powiedz mi, co jesz, a powiem Ci kim jesteś”.

Obecnie termin dieta oznacza powszechny w danej społeczności sposób zaspokajania potrzeb pokarmowych lub żywienie zalecane chorym, którym ze względów zdrowotnych modyfikuje się skład i/lub konsystencję posiłków oraz wyklucza stosowanie określonych produktów i technik kulinarnych. Pojęcie to często jest używane w stosunku do diet odchudzających, jednak dieta nie jest jednoznaczna z odchudzaniem.

Prawidłowe żywienie ma na celu dostarczenie niezbędnych składników odżywczych oraz energii aby zapewnić optymalne funkcjonowanie organizmu, utrzymanie należnej masy ciała i zachowanie zdrowia. Przyjmuje się, że codziennie należy dostarczyć około 60 składników odżywczych, w tym m.in.: 10 niezbędnych aminokwasów, 21 składników mineralnych i 18 witamin. Bardzo ważnym składnikiem jest również błonnik pokarmowy, który ułatwia czynność motoryczną przewodu pokarmowego. Należy również uwzględniać odpowiednią liczbę posiłków oraz ich właściwy rozkład w ciągu dnia.

Zasada „Food First” została powszechnie przyjęta jako preferowana strategia w żywieniu sportowców. Należy ją rozumieć jak praktykę, aby składniki odżywcze były dostarczane przede wszystkim wraz z żywnością, a nie z izolowanych składników żywności lub suplementów diety. Z drugiej strony są pewne sytuacje, w których suplementacja jest rekomendowana. Jednak nie jest nigdy bazą, a uzupełnieniem prawidłowo zbilansowanej diety.

Niestety dietetyk sportowy w pierwszej kolejności najczęściej usłyszy pytanie od swojego podopiecznego o suplementy, np. o ilość kreatyny czy konkretną markę odżywek białkowych, a nie pytanie, jak powinien wyglądać jadłospis. Nie da się osiągnąć optymalnych wyników sportowych stosując suplementy diety i jednocześnie nie dbając o odpowiedni rozkład posiłków w ciągu dnia, odpowiednią podaż węglowodanów przed, po i w trakcie treningu, a także dostarczenie pozostałych makro- i mikroskładników odżywczych oraz optymalne nawodnienie. Jednak często wiele osób próbuje zrekompensować złe wybory żywieniowe przez stosowanie suplementów diety. W Polsce jest to bardzo powszechne zjawisko, nie tylko wśród osób aktywnych fizycznie. Suplementy są często postrzegane jako szybkie lub łatwe rozwiązanie. Ale w sporcie nie ma szybkich rozwiązań. Sukces wymaga wysiłku.

Dobrze zbilansowana dieta składająca się z konwencjonalnej, dobrej jakości żywności, podawanej w odpowiednim czasie i ilości, zapewni optymalne zapasy glikogenu i stymulację syntezy białek. Ma to fundamentalne znaczenie dla zdrowia i wydolności organizmu. W niektórych wypadkach również żywność dla sportowców może być pomocna przy komponowaniu jadłospisu.

Zatem pytania, które powinna zadać osoba podejmująca wzmożony wysiłek fizyczny brzmią: jak mogę poprawić sposób żywienia, aby osiągnąć swoje cele? Czy są jakieś produkty spożywcze, które mogą mnie dodatkowo wesprzeć podczas intensywnych treningów lub zawodów? Dopiero po uzyskaniu odpowiedzi na dwa pierwsze pytania, może paść trzecie: czy są jakieś suplementy, które mogą stanowić „wisienkę na torcie” ?

Piśmiennictwo:

1. Close G.L., Kasper A.M., Walsh N.P., Maughan R.J. “Food First but Not Always Food Only”: Recommendations for Using Dietary Supplements in Sport. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2022, 32(5), 371-386

Opracowała: dr Izabela Grabowska

Słowo dieta pochodzi z języka greckiego. Dieta (stgr. δίάιτά diaita- styl życia), to sposób odżywiania. Pitagoras (ok. 500 r. p.n.e.) zalecał ograniczenie spożycia mięsa, a Hipokrates  dokonał trafnych porównań pomiędzy określonymi jednostkami chorobowymi a produktami, którymi można je było leczyć. Na początku XIX wieku, twórca minimalistycznego kierunku w filozofii – Ludwik Feuerbach – napisał: „Człowiek jest tym, co zje”, a dramatopisarz George Bernard Shaw w latach 20. minionego stulecia powiedział: „Powiedz mi, co jesz, a powiem Ci kim jesteś”.

Obecnie termin dieta oznacza powszechny w danej społeczności sposób zaspokajania potrzeb pokarmowych lub żywienie zalecane chorym, którym ze względów zdrowotnych modyfikuje się skład i/lub konsystencję posiłków oraz wyklucza stosowanie określonych produktów i technik kulinarnych. Pojęcie to często jest używane w stosunku do diet odchudzających, jednak dieta nie jest jednoznaczna z odchudzaniem.

Prawidłowe żywienie ma na celu dostarczenie niezbędnych składników odżywczych oraz energii aby zapewnić optymalne funkcjonowanie organizmu, utrzymanie należnej masy ciała i zachowanie zdrowia. Przyjmuje się, że codziennie należy dostarczyć około 60 składników odżywczych, w tym m.in.: 10 niezbędnych aminokwasów, 21 składników mineralnych i 18 witamin. Bardzo ważnym składnikiem jest również błonnik pokarmowy, który ułatwia czynność motoryczną przewodu pokarmowego. Należy również uwzględniać odpowiednią liczbę posiłków oraz ich właściwy rozkład w ciągu dnia.

Zasada „Food First” została powszechnie przyjęta jako preferowana strategia w żywieniu sportowców. Należy ją rozumieć jak praktykę, aby składniki odżywcze były dostarczane przede wszystkim wraz z żywnością, a nie z izolowanych składników żywności lub suplementów diety. Z drugiej strony są pewne sytuacje, w których suplementacja jest rekomendowana. Jednak nie jest nigdy bazą, a uzupełnieniem prawidłowo zbilansowanej diety.

Niestety dietetyk sportowy w pierwszej kolejności najczęściej usłyszy pytanie od swojego podopiecznego o suplementy, np. o ilość kreatyny czy konkretną markę odżywek białkowych, a nie pytanie, jak powinien wyglądać jadłospis. Nie da się osiągnąć optymalnych wyników sportowych stosując suplementy diety i jednocześnie nie dbając o odpowiedni rozkład posiłków w ciągu dnia, odpowiednią podaż węglowodanów przed, po i w trakcie treningu, a także dostarczenie pozostałych makro- i mikroskładników odżywczych oraz optymalne nawodnienie. Jednak często wiele osób próbuje zrekompensować złe wybory żywieniowe przez stosowanie suplementów diety. W Polsce jest to bardzo powszechne zjawisko, nie tylko wśród osób aktywnych fizycznie. Suplementy są często postrzegane jako szybkie lub łatwe rozwiązanie. Ale w sporcie nie ma szybkich rozwiązań. Sukces wymaga wysiłku.

Dobrze zbilansowana dieta składająca się z konwencjonalnej, dobrej jakości żywności, podawanej w odpowiednim czasie i ilości, zapewni optymalne zapasy glikogenu i stymulację syntezy białek. Ma to fundamentalne znaczenie dla zdrowia i wydolności organizmu. W niektórych wypadkach również żywność dla sportowców może być pomocna przy komponowaniu jadłospisu.

Zatem pytania, które powinna zadać osoba podejmująca wzmożony wysiłek fizyczny brzmią: jak mogę poprawić sposób żywienia, aby osiągnąć swoje cele? Czy są jakieś produkty spożywcze, które mogą mnie dodatkowo wesprzeć podczas intensywnych treningów lub zawodów? Dopiero po uzyskaniu odpowiedzi na dwa pierwsze pytania, może paść trzecie: czy są jakieś suplementy, które mogą stanowić „wisienkę na torcie” ?

Piśmiennictwo:

1. Close G.L., Kasper A.M., Walsh N.P., Maughan R.J. “Food First but Not Always Food Only”: Recommendations for Using Dietary Supplements in Sport. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2022, 32(5), 371-386