Guma do żucia zawierająca kofeinę
Opracowała: dr Izabela Grabowska
Australijski Instytut Sportu zakwalifikował kofeinę do suplementów z grupy A, a więc o udowodnionym działaniu wspomagającym wydolność, potwierdzonym w rzetelnych badaniach naukowych. We wczesnych badaniach uważano, że kofeina zwiększa tempo utleniania kwasów tłuszczowych i tym samym pozwala naoszczędność glikogenu w mięśniach. Obecnie wiadomo, że jej ergogeniczy charakter polega na pobudzaniu ośrodkowego układu nerwowego. Pobudzające działanie wynika z interakcji z receptorami adenozyny w mózgu. W ciągu dnia neurony w mózgu pracują na wysokich obrotach, a produktem ubocznym zachodzących procesów biochemicznych jest adenozyna. Receptory w układzie nerwowym cały czas monitorują jej stężenie, a gdy jest ono za wysokie, mózg spowalnia aktywność nerwową i rozszerza naczynia krwionośne, powodując uczucie senności i potrzebę odpoczynku. Budowa chemiczna kofeiny jest zbliżona do adenozyny. To podobieństwo w strukturze pozwala kofeinie związać się z receptorami adenozyny bez aktywowania ich. Ponadto kofeina pobudza produkcję adrenaliny i zwiększa poziom neurotransmiterów, takich jak dopamina, serotonina i acetylocholina, które są odpowiedzialne m.in. za zmiany nastroju.
Poza tradycyjnymi źródłami, takimi jak kawa, herbata czy kakao, kofeina występuje również w wielu produktach spożywczych i napojach, np. napojach energetycznych, słodyczach czy w jogurtach, zarówno w postaci syntetycznej (np. w proszku), jak i naturalnej (np. guarana, orzech kola). Syntetyczna kofeina jest również składnikiem kilku leków dostępnych bez recepty i na receptę, ponieważ często stosuje się ją w połączeniu z lekami przeciwbólowymi i moczopędnymi w celu wzmocnienia ich siły farmakologicznej.
Aby wykorzystać ergogeniczny wpływ kofeiny na organizm zaleca się, aby dostarczyć ją w ilości 3-6 mg na kg masy ciała w postaci proszku lub kapsułki na 60 minut przed planowanym wysiłkiem fizycznym. Po tym czasie obserwuje się maksymalne stężenie kofeiny we krwi. Jednakże poszukując możliwości szybszego działanie kofeiny, sprawdzono hipotezę czy dostarczanie kofeiny w postaci gumy do żucia może przyspieszyć tempo pojawienia się jej we krwi poprzez wchłanianie przez wyjątkowo unaczynioną jamę ustną.
Hipoteza ta została przetestowana w przełomowym badaniu przeprowadzonym przez Kamimori i wsp. w Stanach Zjednoczonych. Oceniono stężenie kofeiny we krwi po podaniu kapsułek lub gumy do żucia w ciągu 90 minut od ich spożycia. Kofeina szybciej była obecna we krwi po żuciu gumy niż po połknięciu tabletki. Również maksymalne stężenie we krwi szybciej zostało osiągnięte w wypadku gumy do żucia (44-80 minut) niż kapsułki (84-120 minut).
Zaletą stosowania gumy z kofeiną jest to, że większość kofeiny omija jelita, co może być korzystne u osób, które odczuwają dyskomfort żołądkowo-jelitowy. Rozważając gumę do żucia zawierającą kofeinę, należy również wziąć pod uwagę dokładną dawkę wymaganą do uzyskania efektu ergogenicznego oraz czas jej spożycia. Jeśli dawka i czas są zoptymalizowane, gumę z kofeiną można stosować w celu poprawy wyników w różnych aktywnościach fizycznych – zarówno przy ćwiczeniach siłowych, jak i wytrzymałościowych.
Piśmiennictwo:
1. Barreto G., Loureiro L.M.R., Reis C.E.G., Sauders B. Effects of caffeine chewing gum supplementation on exercise performance: A systematic review and meta-analysis. Eur J Sport Sci, 2023, 23(5), 714-725
2. Guest N.S., VanDusseldorp T.A., Nelsen M.T., I in. International society of sports nutrition position stand: caffeine and exercise performance. J Int Soc Sports Nutr, 2021, 18(1),
3. Kamimori G.H., Karyekar C.S., Otterstetter R., Cox D.S., Balkin T.J., Belenky G.L., Eddington N.D. The rate of absorption and relative bioavailability of caffeine administered in chewing gum versus capsules to normal healthy volunteers. Int J Pharm, 2002 234(1-2),159-67.