Indeks glikemiczny w diecie sportowca
Opracowała: dr Izabela Grabowska
Prawidłowo zbilansowana dieta to niezbędny fundament sukcesu w sporcie. W kontekście węglowodanów, kluczowego paliwa dla mięśni, coraz większe znaczenie zyskuje indeks glikemiczny (IG). Chociaż pozostaje on przedmiotem dyskusji, dostarcza cennych informacji o tym, jak poszczególne produkty wpływają na stężenie glukozy we krwi, co sportowcy mogą wykorzystać do optymalizacji wydolności i regeneracji.
Indeks glikemiczny (IG) jest wskaźnikiem, który klasyfikuje produkty węglowodanowe na podstawie ich wpływu na poziom glukozy we krwi. Porównuje ten wzrost ze wzrostem wywołanym spożyciem czystej glukozy (IG=100).
Wartości indeksu glikemicznego podzielono na 3 kategorie:
- IG<55 – niski indeks glikemiczny,
- IG = 55-69 – średni indeks glikemiczny,
- ≥70 – wysoki indeks glikemiczny.
Zastosowanie odpowiedniego IG zależy w zależności od czasu treningu przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela. Zalecana kategoria indeksu glikemicznego w zależności od momentu treningu.
|
Czas |
Indeks glikemiczny |
Cel żywieniowy |
|
Przed treningiem (2-3 godziny) |
Niski do Umiarkowanego |
Zapewnienie stabilnego i długotrwałego źródła energii; unikanie wahań glukozy. |
|
W trakcie wysiłku |
Wysoki |
Błyskawiczne uzupełnianie zużytej glukozy; szybka dostawa energii do mięśni (np. żele, napoje). |
|
Bezpośrednio po treningu |
Wysoki |
Maksymalizacja i przyspieszenie syntezy glikogenu w mięśniach i wątrobie; kluczowe dla szybkiej regeneracji. |
Spożycie węglowodanów o wysokim IG w ciągu 1–2 godzin po zakończeniu wysiłku jest kluczową strategią, mającą na celu jak najszybsze odzyskanie gotowości energetycznej.
Choć IG może mieć pewne znaczenie w planowaniu posiłków, zwłaszcza tych potreningowych, nie jest to najważniejszy czynnik decydujący o przyroście masy mięśniowej. Dlatego dla sportowca dążącego do zwiększenia masy mięśniowej, ważniejsze od samego IG jest zapewnienie odpowiedniej całkowitej podaży energii, wystarczającej ilości węglowodanów oraz, co kluczowe, dostarczenie białka, zwłaszcza w posiłku potreningowym. Rola IG jest tu raczej pomocnicza i powinna być rozpatrywana w kontekście całego, zbilansowanego planu żywieniowego. Należ również podkreślić, że wartość IG każdego produktu może się zmieniać w zależności od obróbki cieplnej (np. rozgotowanie makaronu podniesie IG), stopnia dojrzałości (bardziej dojrzały banan ma wyższe IG) oraz obecności w posiłku tłuszczu, błonnika i białka. Dlatego najważniejsza jest całościowa kompozycja posiłku, a nie tylko pojedynczy składnik.
Indeks glikemiczny, to cenne narzędzia wspierające sportowców w precyzyjnym planowaniu diety. Poprzez umiejętne stosowanie produktów o niskim, umiarkowanym i wysokim IG w odpowiednich momentach cyklu treningowego, sportowcy mogą efektywniej zarządzać energią i przyspieszać regenerację. Ostatecznie jednak, IG jest jedynie elementem większej układanki – musi być zintegrowany z całościowym, spersonalizowanym i dostosowanym do celów planem żywieniowym.
Piśmiennictwo:
1. Campos V., Tappy L., Bally L. i in. Importance of Carbohydrate Quality: What Does It Mean and How to Measure It? J Nutr, 2022, 152(5), 1200–1206,
2. Moitzi A.M. i König D. Longer-Term Effects of the Glycaemic Index on Substrate Metabolism and Performance in Endurance Athletes. Nutrients, 2023, 15(13), 3028,
3. Larrosa M., Gil-Izquierdo A., González-Rodríguez L.G. i in. Nutritional Strategies for Optimizing Health, Sports Performance, and Recovery for Female Athletes and Other Physically Active Women: A Systematic Review. Nutr Rev, 2025, 83(3), e1068-e1089.
