Już 6-minutowe ćwiczenia fizyczne korzystne dla zdrowia mózgu
Opracowała: dr Paulina Baran
Krótkie, zaledwie 6-minutowe ćwiczenia fizyczne o wysokiej intensywności mogą pomóc w utrzymaniu zdrowego mózgu oraz opóźniać wystąpienie zaburzeń neurodegeneracyjnych – donoszą naukowcy z Uniwersytetu Otago w Nowej Zelandii. Wyniki najnowszych badań opublikowano na łamach czasopisma naukowego „The Journal of Physiology”.
Dr Travis Gibbons wraz z zespołem wzięli pod lupę białko zwane neurotroficznym czynnikiem pochodzenia mózgowego (BDNF – ang. brain-derived neurotrophic factor), które pełni istotną rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego, tj. uczestniczy w procesach związanych z uczeniem się i pamięcią, wpływa na neuroplastyczność mózgu, czyli jego zdolność tworzenia nowych połączeń synaptycznych oraz chroni mózg przed utratą funkcji poznawczych. Jak podkreślono, choć badania na modelach zwierzęcych wykazały, że zwiększona ilość BDNF wspiera wzrost i przetrwanie neuronów w mózgu oraz spowalnia procesy starzenia się mózgu, badania dotyczące strategii naturalnego zwiększania ilości tego białka u ludzi były już prowadzone w ograniczonym zakresie.
W badaniach wzięło udział 12 aktywnych fizycznie osób, w tym sześć kobiet i 6 mężczyzn, w przedziale wieku 18-56 lat. W celu znalezienia najbardziej skutecznych metod zwiększania poziomu białka BDNF w mózgu, porównano cztery warunki eksperymentalne, tj. 20-godzinny post, lekkie ćwiczenia (90 minut jazdy na rowerze o niskiej intensywności), ćwiczenia o wysokiej intensywności (6 minut energicznej, szybkiej jazdy na rowerze) oraz połączenie postu i ćwiczeń fizycznych.
W badaniach wykazano, że krótkotrwałe ćwiczenia fizyczne o wysokiej intensywności najskuteczniej zwiększają produkcję białka mającego działanie neuroprotekcyjne, czyli ochronne dla naszego mózgu. Ich wpływ na poziom BDNF we krwi był około pięciokrotnie wyższy w porównaniu z ćwiczeniami o niskiej intensywności oraz postem.
Jakie jest wyjaśnienie tego zjawiska? Choć mechanizm oddziaływania intensywnych ćwiczeń fizycznych na poziom BDNF nie został jeszcze do końca poznany, badacze podejrzewają, że może on mieć związek z metabolizmem glukozy i pewnego rodzaju „przełączaniem się” mózgu z używania glukozy jako podstawowego paliwa do używania mleczanu wytwarzanego podczas intensywnych ćwiczeń. Ten swoisty „przełącznik” źródeł energii pozwala mózgowi wykorzystać alternatywne paliwa i inicjuje produkcję kluczowych czynników neurotroficznych, takich właśnie jak białko BDNF. Innym wyjaśnieniem tego zjawiska jest wzrost w wyniku intensywnych ćwiczeń stężenia płytek krwi, które z kolei przechowują dużą ilość BDNF.
Niezależnie jednak od mechanizmu stojącego za uzyskanym wynikiem, badania naukowe po raz kolejny dostarczają dowodów świadczących o pozytywnym wpływie aktywności fizycznej na organizm człowieka, w tym przypadku – na stan zdrowia mózgu.
Źródła:
[1] Gibbons, T.D., Cotter, J.D., Ainslie, P.N. et al. (2023). Fasting for 20 h does not affect exercise-induced increases in circulating BDNF in humans. The Journal of Physiology. https://doi.org/10.1113/JP283582.