Opracowała: dr Paulina Baran

„W zdrowym ciele zdrowy duch” (łac. mens sana in corpore sano) – czy rzeczywiście tak jest? To wszystkim dobrze znane powiedzenie rzymskiego poety Juwenalisa z Akwinum potwierdzają badania naukowe.

W procesie kształtowania zdrowia istotną rolę odgrywa styl życia człowieka. Może on przybierać formę zachowań prozdrowotnych, które sprzyjają utrzymaniu lub przywróceniu zdrowia oraz zapobiegają chorobom, ale także zachowań antyzdrowotnych, czyli takich, które powodują bezpośrednie lub odległe szkody zdrowotne i przyczyniają się do powstawania zaburzeń w sferze fizycznej oraz psychospołecznej.

Istotnym przejawem zachowań prozdrowotnych jest, obok prawidłowego odżywiania, aktywność fizyczna. Wyniki płynące z dotychczasowych badań wskazują na liczne korzyści płynące z uprawiania sportu. Umiarkowana aktywność fizyczna zapobiega między innymi chorobom układu krążenia, sprzyja redukcji stężenia cholesterolu we krwi, obniża ciśnienie tętnicze krwi, poprawia nastrój i samopoczucie w wyniku zwiększenia stężenia endorfin we krwi oraz prowadzi do wzrostu odporności na stres i zmęczenie. Szkoccy badacze wykazali, że już lekki wysiłek, np. krótki spacer, w istotny sposób zmniejsza poziom odczuwanego stresu i lęku. Dowiedziono także, że osoby, które regularnie uprawiają sport odznaczają się większym poziomem optymizmu oraz poczuciem szczęścia w porównaniu z osobami niepodejmującymi aktywności fizycznej. Jednocześnie, optymizm wiąże się z praktykami prozdrowotnymi, w tym między innymi z prawidłowym odżywianiem.

Spróbujmy jeszcze spojrzeć na omawiane zagadnienie z innej strony i odpowiedzieć na pytanie, czy dolegliwości fizyczne mogą pogorszyć stan naszego zdrowia psychicznego?

W literaturze psychologicznej poświęconej szeroko rozumianemu zdrowiu człowieka można odnaleźć prace badawcze dotyczące kondycji psychicznej osób cierpiących na choroby i schorzenia somatyczne. Należy bowiem zwrócić uwagę, że doświadczenie choroby, a zwłaszcza przewlekłej choroby somatycznej, w dużym stopniu przeorganizowuje dotychczasowe życie pacjenta, często wiąże się z dolegliwościami fizycznymi i cierpieniem, a także dużym poczuciem dyskomfortu. Wszystko to ma istotny wpływ na jakość życia osoby chorującej.

Badaczki z Instytutu Medycyny Pracy im. prof. Jerzego Nofera w Łodzi na łamach czasopisma Pneumonologia i Alergologia Polska donoszą, iż w populacji osób chorujących na przewlekłe choroby układu oddechowego znaczny odsetek spośród nich, niekiedy sięgający prawie 50 proc., doświadcza konsekwencji psychicznych swojej choroby w postaci między innymi depresji oraz zaburzeń lękowych. Z innego przeglądu badań wynika, że problem zaburzeń lękowych może dotyczyć od 8 do nawet 67 proc. osób cierpiących na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc.

W badaniach przeprowadzonych na grupie 72 pacjentów leczonych w II Klinice Kardiologii Świętokrzyskiego Centrum Kardiologii w Kielcach zaobserwowano, że u chorych z przewlekłą chorobą kardiologiczną częściej występują problemy natury emocjonalnej aniżeli w grupie kontrolnej, którą w tym przypadku stanowiły 42 potencjalnie zdrowe osoby dobrane w sposób losowy. Pacjenci chorujący na chorobę niedokrwienną serca (m.in. dusznicę bolesną, po ostrym zawale serca), po przebytej interwencji chirurgicznej (m.in. po wszczepieniu sztucznej zastawki i implantacji urządzenia do stałej stymulacji serca) oraz cierpiący na zaburzenia rytmu serca (m.in. migotanie przedsionków, częstoskurcz napadowy) rzadziej czuli się pełni życia i energii, byli także bardziej nerwowi, zniechęceni, przygnębieni, mniej spokojni oraz zasadniczo mniej szczęśliwi w porównaniu z osobami zdrowymi.

Inne badania opublikowane w czasopiśmie Kardiologia Polska wskazują, że migotanie przedsionków wpływa istotnie na ryzyko wystąpienia depresji i częściej dotyka ona kobiet. Ponadto wedle dostępnych danych, depresja i lęk stanowią poważny problem medyczny dotyczący około 50 proc. chorych na nowotwory.

Choroba somatyczna, zwłaszcza przewlekła, może być bardzo trudnym przeżyciem emocjonalnym i dużym obciążeniem psychicznym dla pacjenta. Jest też niemałym wyzwaniem dla osób z jego najbliższego otoczenia. Osoby zmagające się z różnymi chorobami potrzebują wielu form wsparcia, w tym wsparcia emocjonalnego i informacyjnego. Stąd też, ważnym elementem procesu leczenia jest współpraca pacjenta z psychologiem.

Pamiętajmy, że zdrowie fizyczne i psychiczne idą ze sobą w parze, dlatego też starajmy się na co dzień dbać zarówno o nasze ciało, jak i o nasz umysł. W świetle wyników badań naukowych widać, że naprawdę warto, bo przecież „w zdrowym ciele zdrowy duch!”.

Piśmiennictwo:

[1] Andysz, A., Merecz, D. (2012). Psychologiczne konsekwencje przewlekłych chorób układu oddechowego. Rola personelu medycznego w ich przezwyciężaniu. Pneumonologia i Alergologia Polska 80(4), 329-338.

[2] Batura-Gabryel, H. (2009). Zmniejszmy ciężar przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (cz. II). Pneumonologia i Alergologia Polska 77, 180-185.

[3] Dąbrowski, R., Smolis-Bąlc, E., Kowalik, I., Kazimierska, B., Wójcicka, M., Szwed, H. (2010). Quality of life and depression in patients with different patterns of atrial fibrillation. Kardiologia Polska 68(10), 1134-1137.

[4] Gołota, S., Białczyk, K., Wyszkowska, Z. i in. (2017). Lęk i depresja u chorych na nowotwory - co tracimy? Medycyna Paliatywna w Praktyce 11(3), 111-117.

[5] Gruszczyńska, M., Bąk-Sosnowska, M., Plinta, R. (2015). Zachowania zdrowotne jako istotny element aktywności życiowej człowieka. Stosunek Polaków do własnego zdrowia. Hygeia Public Health 50(4), 558-565.

[6] Hamer, M., Stamatakis, E., Steptoe, A. (2009). Dose-response relationship between physical activity and mental health: the Scottish Health Survey. British Journal of Sports Medicine 43(14), 1111-1114.

[7] Heszen, I., Sęk, H. (2012). Behawioralne uwarunkowania zdrowia i choroby. W: Heszen, I., Sęk, H. (red.), Psychologia zdrowia (s. 90-104). Warszawa: PWN.

[8] Lipowski, M. (2012). Level of optimism and health behavior in athletes. Medical Science Monitor 18(1), 39-43.

[9] Raniszewska-Wyrwa, A. (2013). Doświadczanie somatycznej choroby przewlekłej a poczucie jakości życia. Perspektywa filozoficzno-psychospołeczna. Pielęgniarstwo Polskie 1(47), 37-41.

[10] Wojarska, I. (2017). Emotional problems arising from chronic disease in patients staying in the cardiology department. Journal of Education, Health and Sport 7(7), 226-237.

Opracowała: dr Paulina Baran

„W zdrowym ciele zdrowy duch” (łac. mens sana in corpore sano) – czy rzeczywiście tak jest? To wszystkim dobrze znane powiedzenie rzymskiego poety Juwenalisa z Akwinum potwierdzają badania naukowe.

W procesie kształtowania zdrowia istotną rolę odgrywa styl życia człowieka. Może on przybierać formę zachowań prozdrowotnych, które sprzyjają utrzymaniu lub przywróceniu zdrowia oraz zapobiegają chorobom, ale także zachowań antyzdrowotnych, czyli takich, które powodują bezpośrednie lub odległe szkody zdrowotne i przyczyniają się do powstawania zaburzeń w sferze fizycznej oraz psychospołecznej.

Istotnym przejawem zachowań prozdrowotnych jest, obok prawidłowego odżywiania, aktywność fizyczna. Wyniki płynące z dotychczasowych badań wskazują na liczne korzyści płynące z uprawiania sportu. Umiarkowana aktywność fizyczna zapobiega między innymi chorobom układu krążenia, sprzyja redukcji stężenia cholesterolu we krwi, obniża ciśnienie tętnicze krwi, poprawia nastrój i samopoczucie w wyniku zwiększenia stężenia endorfin we krwi oraz prowadzi do wzrostu odporności na stres i zmęczenie. Szkoccy badacze wykazali, że już lekki wysiłek, np. krótki spacer, w istotny sposób zmniejsza poziom odczuwanego stresu i lęku. Dowiedziono także, że osoby, które regularnie uprawiają sport odznaczają się większym poziomem optymizmu oraz poczuciem szczęścia w porównaniu z osobami niepodejmującymi aktywności fizycznej. Jednocześnie, optymizm wiąże się z praktykami prozdrowotnymi, w tym między innymi z prawidłowym odżywianiem.

Spróbujmy jeszcze spojrzeć na omawiane zagadnienie z innej strony i odpowiedzieć na pytanie, czy dolegliwości fizyczne mogą pogorszyć stan naszego zdrowia psychicznego?

W literaturze psychologicznej poświęconej szeroko rozumianemu zdrowiu człowieka można odnaleźć prace badawcze dotyczące kondycji psychicznej osób cierpiących na choroby i schorzenia somatyczne. Należy bowiem zwrócić uwagę, że doświadczenie choroby, a zwłaszcza przewlekłej choroby somatycznej, w dużym stopniu przeorganizowuje dotychczasowe życie pacjenta, często wiąże się z dolegliwościami fizycznymi i cierpieniem, a także dużym poczuciem dyskomfortu. Wszystko to ma istotny wpływ na jakość życia osoby chorującej.

Badaczki z Instytutu Medycyny Pracy im. prof. Jerzego Nofera w Łodzi na łamach czasopisma Pneumonologia i Alergologia Polska donoszą, iż w populacji osób chorujących na przewlekłe choroby układu oddechowego znaczny odsetek spośród nich, niekiedy sięgający prawie 50 proc., doświadcza konsekwencji psychicznych swojej choroby w postaci między innymi depresji oraz zaburzeń lękowych. Z innego przeglądu badań wynika, że problem zaburzeń lękowych może dotyczyć od 8 do nawet 67 proc. osób cierpiących na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc.

W badaniach przeprowadzonych na grupie 72 pacjentów leczonych w II Klinice Kardiologii Świętokrzyskiego Centrum Kardiologii w Kielcach zaobserwowano, że u chorych z przewlekłą chorobą kardiologiczną częściej występują problemy natury emocjonalnej aniżeli w grupie kontrolnej, którą w tym przypadku stanowiły 42 potencjalnie zdrowe osoby dobrane w sposób losowy. Pacjenci chorujący na chorobę niedokrwienną serca (m.in. dusznicę bolesną, po ostrym zawale serca), po przebytej interwencji chirurgicznej (m.in. po wszczepieniu sztucznej zastawki i implantacji urządzenia do stałej stymulacji serca) oraz cierpiący na zaburzenia rytmu serca (m.in. migotanie przedsionków, częstoskurcz napadowy) rzadziej czuli się pełni życia i energii, byli także bardziej nerwowi, zniechęceni, przygnębieni, mniej spokojni oraz zasadniczo mniej szczęśliwi w porównaniu z osobami zdrowymi.

Inne badania opublikowane w czasopiśmie Kardiologia Polska wskazują, że migotanie przedsionków wpływa istotnie na ryzyko wystąpienia depresji i częściej dotyka ona kobiet. Ponadto wedle dostępnych danych, depresja i lęk stanowią poważny problem medyczny dotyczący około 50 proc. chorych na nowotwory.

Choroba somatyczna, zwłaszcza przewlekła, może być bardzo trudnym przeżyciem emocjonalnym i dużym obciążeniem psychicznym dla pacjenta. Jest też niemałym wyzwaniem dla osób z jego najbliższego otoczenia. Osoby zmagające się z różnymi chorobami potrzebują wielu form wsparcia, w tym wsparcia emocjonalnego i informacyjnego. Stąd też, ważnym elementem procesu leczenia jest współpraca pacjenta z psychologiem.

Pamiętajmy, że zdrowie fizyczne i psychiczne idą ze sobą w parze, dlatego też starajmy się na co dzień dbać zarówno o nasze ciało, jak i o nasz umysł. W świetle wyników badań naukowych widać, że naprawdę warto, bo przecież „w zdrowym ciele zdrowy duch!”.

Piśmiennictwo:

[1] Andysz, A., Merecz, D. (2012). Psychologiczne konsekwencje przewlekłych chorób układu oddechowego. Rola personelu medycznego w ich przezwyciężaniu. Pneumonologia i Alergologia Polska 80(4), 329-338.

[2] Batura-Gabryel, H. (2009). Zmniejszmy ciężar przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (cz. II). Pneumonologia i Alergologia Polska 77, 180-185.

[3] Dąbrowski, R., Smolis-Bąlc, E., Kowalik, I., Kazimierska, B., Wójcicka, M., Szwed, H. (2010). Quality of life and depression in patients with different patterns of atrial fibrillation. Kardiologia Polska 68(10), 1134-1137.

[4] Gołota, S., Białczyk, K., Wyszkowska, Z. i in. (2017). Lęk i depresja u chorych na nowotwory - co tracimy? Medycyna Paliatywna w Praktyce 11(3), 111-117.

[5] Gruszczyńska, M., Bąk-Sosnowska, M., Plinta, R. (2015). Zachowania zdrowotne jako istotny element aktywności życiowej człowieka. Stosunek Polaków do własnego zdrowia. Hygeia Public Health 50(4), 558-565.

[6] Hamer, M., Stamatakis, E., Steptoe, A. (2009). Dose-response relationship between physical activity and mental health: the Scottish Health Survey. British Journal of Sports Medicine 43(14), 1111-1114.

[7] Heszen, I., Sęk, H. (2012). Behawioralne uwarunkowania zdrowia i choroby. W: Heszen, I., Sęk, H. (red.), Psychologia zdrowia (s. 90-104). Warszawa: PWN.

[8] Lipowski, M. (2012). Level of optimism and health behavior in athletes. Medical Science Monitor 18(1), 39-43.

[9] Raniszewska-Wyrwa, A. (2013). Doświadczanie somatycznej choroby przewlekłej a poczucie jakości życia. Perspektywa filozoficzno-psychospołeczna. Pielęgniarstwo Polskie 1(47), 37-41.

[10] Wojarska, I. (2017). Emotional problems arising from chronic disease in patients staying in the cardiology department. Journal of Education, Health and Sport 7(7), 226-237.