Opracowała: Anna Brończyk-Puzoń

Coraz więcej badań w medycynie dotyczy związku między dietą a ryzykiem zachorowania na różne choroby psychiczne. Dziś wiemy, że żywienie w kontekście zdrowia psychicznego jest tak samo ważne jak w diabetologii, kardiologii czy gastrologii.

Istnieją badania ukazujące powiązania między nieprawidłowym odżywianiem się a nastrojem i zachowaniem człowieka. Badania przeprowadzone w więzieniach  pokazały, że niedobory pokarmowe wpływają na skalę przestępstw i wzrost agresji. W krajach o wysokiej konsumpcji ryb, owoców morza oraz warzyw i owoców, takich jak Japonia i Tajlandia, zachorowania na depresje są znacznie rzadsze niż w pozostałych krajach.

Leczenie psychofarmakologiczne depresji nie zawsze przynosi oczekiwane rezultaty. Wprowadzenie wsparcia w postaci dietoterapii jest coraz częściej praktykowane przez specjalistów. Sugeruje się, że współczesna dieta bogata w nasycone kwasy tłuszczowe, kwasy tłuszczowe typu trans, obfitująca w cukier i niedoborowa głównie w witaminy, składniki mineralne oraz kwasy omega 3 może mieć wpływ na wzrost zachorowalności na depresję. Badania pokazują również związek tej choroby z nadmierną masą ciała. Wskaźnik masy ciała wskazujący na otyłość (BMII ≥30) zwiększa ryzyko depresji bądź jej objawów aż o 50-150%! Co ciekawe w badaniu Simona i współpracowników wykazano, że zmniejszenie masy ciała za pomocą zastosowania diety ubogoenergetycznej w grupie kobiet otyłych w średnim wieku wpłynęła pozytywnie na zmniejszenie symptomów tej choroby. Styl życia, w tym nawyki żywieniowe osoby chorującej na depresję, znacznie różni się od tych prezentowanych przez osoby zdrowe. Ryzyko niedoborów składników odżywczych jest znacznie wyższe                          w przebiegu tej choroby.

W wielu ośrodkach naukowych prowadzi się badania na temat związku kwasów omega 3 z zachorowalnością oraz przebiegiem depresji, zaburzeń lękowych, otępienia czy zespół nadpobudliwości psychoruchowej – ADHD. Wielonienasycone kwasy omega 3 pełnią rolę budulcową osłonek mielinowych komórek nerwowych, regulują przepływ neurotransmiterów w tym serotoniny i dopaminy oraz sygnałów nerwowych. Ponadto ograniczają syntezę prozapalnych cytokin, które uczestniczą w rozwoju wielu procesów chorobowych w tym rozwoju depresji. Głównym źródłem kwasów omega 3 są ryby morskie, których spadek spożycia w Polsce jest ciągle obserwowany. Według ostatnich danych Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (IERIGZ) spożycie ryb w naszym kraju jest średnio o połowę niższe niż w innych państwach Unii Europejskiej. Pośród źródeł roślinnych warto zwrócić uwagę na olej rzepakowy i lniany oraz orzechy włoskie. Jednak ich spożycie musi być znacznie częstsze niż rekomendowane spożycie dwóch porcji ryb morskich na tydzień.

W nutripsychiatri bieżę się pod uwagę również niedobór witamin z grupy B na rozwój nie tylko zaburzeń depresyjnych, ale również stanów maniakalnych, chorób otępiennych czy ostrych stanów psychotycznych. Szczególna uwaga naukowców skupia się na folianach, metylokobalaminie oraz pirydoksynie (witamina B6). Zaopatrzenie organizmu w witaminy B11 i B12  znajduje swoje odzwierciedlenie w badaniu morfologii krwi. Przykładowo parametr średniej objętości krwinki czerwonej – MCV jest podwyższony w wyniku niedoboru jednej lub obu wymienionych witamin. Takie odchylenie w budowie krwinki czerwonej jest często obserwowane w chorobie afektywnej dwubiegunowej. Niedobór tych dwóch witamin może być przyczyną wystąpienia trudności w leczeniu  farmakologicznym depresji - tzw. depresja lekooporna. Badania pokazują, że dieta obfitująca w produkty zwierzęce -  mięsa, nabiał, sery często bywa niedoborowa w foliany. Często ich spożyciu towarzyszy niskie spożycie warzyw, owoców oraz produktów pełnoziarnistych. Dodatkowo palenie tytoniu, picie alkoholu oraz dużych ilości kawy również zmniejszają przyswajanie tej grupy witamin.

Piśmiennictwo:

[1] P. Majkutewicz, P. Tyszko, K. Okręglicka.: Leczenie żywieniowe w depresji. Family Medicine & Primary Care Review 2014; 16, 1: 48–50.

[2] Karakuła H., Opolska A., Kowal A. i wsp.:  Czy dieta ma wpływ na nasz nastrój? Znaczenie kwasu foliowego i homocysteiny. Pol. Merk. Lek., 2009, XXVI, 152, 136.

[3] Szczygieł K., Samochowiec J.: Wpływ żywienia na zdrowie psychiczne w opinii psychiatry. Varia Medica 2019; 3(4): 289-296.

[4] Simon GE, Rohde P, Ludman EJ, et al. Association between change in depression and change in weight among women enrolled in weight loss treatment. Gen Hosp Psychiatry 2010; 32: 583–589.

Opracowała: Anna Brończyk-Puzoń

Coraz więcej badań w medycynie dotyczy związku między dietą a ryzykiem zachorowania na różne choroby psychiczne. Dziś wiemy, że żywienie w kontekście zdrowia psychicznego jest tak samo ważne jak w diabetologii, kardiologii czy gastrologii.

Istnieją badania ukazujące powiązania między nieprawidłowym odżywianiem się a nastrojem i zachowaniem człowieka. Badania przeprowadzone w więzieniach  pokazały, że niedobory pokarmowe wpływają na skalę przestępstw i wzrost agresji. W krajach o wysokiej konsumpcji ryb, owoców morza oraz warzyw i owoców, takich jak Japonia i Tajlandia, zachorowania na depresje są znacznie rzadsze niż w pozostałych krajach.

Leczenie psychofarmakologiczne depresji nie zawsze przynosi oczekiwane rezultaty. Wprowadzenie wsparcia w postaci dietoterapii jest coraz częściej praktykowane przez specjalistów. Sugeruje się, że współczesna dieta bogata w nasycone kwasy tłuszczowe, kwasy tłuszczowe typu trans, obfitująca w cukier i niedoborowa głównie w witaminy, składniki mineralne oraz kwasy omega 3 może mieć wpływ na wzrost zachorowalności na depresję. Badania pokazują również związek tej choroby z nadmierną masą ciała. Wskaźnik masy ciała wskazujący na otyłość (BMII ≥30) zwiększa ryzyko depresji bądź jej objawów aż o 50-150%! Co ciekawe w badaniu Simona i współpracowników wykazano, że zmniejszenie masy ciała za pomocą zastosowania diety ubogoenergetycznej w grupie kobiet otyłych w średnim wieku wpłynęła pozytywnie na zmniejszenie symptomów tej choroby. Styl życia, w tym nawyki żywieniowe osoby chorującej na depresję, znacznie różni się od tych prezentowanych przez osoby zdrowe. Ryzyko niedoborów składników odżywczych jest znacznie wyższe                          w przebiegu tej choroby.

W wielu ośrodkach naukowych prowadzi się badania na temat związku kwasów omega 3 z zachorowalnością oraz przebiegiem depresji, zaburzeń lękowych, otępienia czy zespół nadpobudliwości psychoruchowej – ADHD. Wielonienasycone kwasy omega 3 pełnią rolę budulcową osłonek mielinowych komórek nerwowych, regulują przepływ neurotransmiterów w tym serotoniny i dopaminy oraz sygnałów nerwowych. Ponadto ograniczają syntezę prozapalnych cytokin, które uczestniczą w rozwoju wielu procesów chorobowych w tym rozwoju depresji. Głównym źródłem kwasów omega 3 są ryby morskie, których spadek spożycia w Polsce jest ciągle obserwowany. Według ostatnich danych Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (IERIGZ) spożycie ryb w naszym kraju jest średnio o połowę niższe niż w innych państwach Unii Europejskiej. Pośród źródeł roślinnych warto zwrócić uwagę na olej rzepakowy i lniany oraz orzechy włoskie. Jednak ich spożycie musi być znacznie częstsze niż rekomendowane spożycie dwóch porcji ryb morskich na tydzień.

W nutripsychiatri bieżę się pod uwagę również niedobór witamin z grupy B na rozwój nie tylko zaburzeń depresyjnych, ale również stanów maniakalnych, chorób otępiennych czy ostrych stanów psychotycznych. Szczególna uwaga naukowców skupia się na folianach, metylokobalaminie oraz pirydoksynie (witamina B6). Zaopatrzenie organizmu w witaminy B11 i B12  znajduje swoje odzwierciedlenie w badaniu morfologii krwi. Przykładowo parametr średniej objętości krwinki czerwonej – MCV jest podwyższony w wyniku niedoboru jednej lub obu wymienionych witamin. Takie odchylenie w budowie krwinki czerwonej jest często obserwowane w chorobie afektywnej dwubiegunowej. Niedobór tych dwóch witamin może być przyczyną wystąpienia trudności w leczeniu  farmakologicznym depresji - tzw. depresja lekooporna. Badania pokazują, że dieta obfitująca w produkty zwierzęce -  mięsa, nabiał, sery często bywa niedoborowa w foliany. Często ich spożyciu towarzyszy niskie spożycie warzyw, owoców oraz produktów pełnoziarnistych. Dodatkowo palenie tytoniu, picie alkoholu oraz dużych ilości kawy również zmniejszają przyswajanie tej grupy witamin.

Piśmiennictwo:

[1] P. Majkutewicz, P. Tyszko, K. Okręglicka.: Leczenie żywieniowe w depresji. Family Medicine & Primary Care Review 2014; 16, 1: 48–50.

[2] Karakuła H., Opolska A., Kowal A. i wsp.:  Czy dieta ma wpływ na nasz nastrój? Znaczenie kwasu foliowego i homocysteiny. Pol. Merk. Lek., 2009, XXVI, 152, 136.

[3] Szczygieł K., Samochowiec J.: Wpływ żywienia na zdrowie psychiczne w opinii psychiatry. Varia Medica 2019; 3(4): 289-296.

[4] Simon GE, Rohde P, Ludman EJ, et al. Association between change in depression and change in weight among women enrolled in weight loss treatment. Gen Hosp Psychiatry 2010; 32: 583–589.