Opracowała: mgr Adrianna Warachowska

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa jest przewlekłym i postępującym schorzeniem oraz najczęstszą przyczyną dolegliwości bólowych kręgosłupa polegająca na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących funkcjonalne połączenia kręgów (krążka międzykręgowego oraz stawów międzywyrostkowych). Jest to proces naturalnego zużycia organizmu, który najczęściej występuje u osób starszych, ale może rozpocząć się również w młodym wieku na skutek przeciążenia. Wśród czynników sprzyjających zwyrodnieniu stawów wyróżnia się czynniki modyfikowalne i niemodyfikowalne.

Jak o działa?

Pływanie lub ciepła kąpiel działają rozluźniająco na napięte mięśnie pleców, a codzienna gimnastyka ma za zadanie wzmocnić mięśnie odpowiedzialne za ruchomość kręgosłupa, kończyn górnych i dolnych.

Dodatkowo pływanie przyczyni się do uwapnienia kości, wzmacnia mięśnie nie uszkadzając stawów.

Zabiegi fizykoterapeutyczne mają na celu głównie działanie przeciwbólowe i rozluźniające.

Ryzyko kontuzji jest minimalne.

Ćwiczenia w wodzie wymagają odpowiednie temperatury. Zbyt niska temperatura powoduje zwiększoną utratę ciepła. Natomiast zbyt wysoka osłabia zdolność organizmu do skutecznego oddawania ciepła.

Ćwiczenia w wodzie wiążą się z ważnymi zaletami w porównaniu z ćwiczeniami na lądzie, ponieważ wyporność i ciśnienie hydrostatyczne zmniejszają obciążenie kręgosłupa i stawów oraz wspierają zachowywanie równowagi, mobilność i kontrolowanie bólu. Siła wyporu powoduje pozorną utratę nawet 90% masy człowieka zanurzonego w wodzie. Można także wykorzystać wodę jako opór w czasie ćwiczeń.

Wpływ ćwiczeń pływackich na organizm

• Wyłączenie mięśni antygrawitacyjnych do minimum
• Jednoczesna aktywizacja największej liczby mięśni w porównaniu z innymi dyscyplinami. Szczególnie mięśni grzbietu i brzucha
• Odciążenie stawów i kręgosłupa
• Obniżenie tonusu mięśniowego całego gorsetu mięśniowego pozwala na przyjęcie prawidłowej postawy ciała
• Wydłużenie możliwości wykonywania ruchów, które na lądzie już wywołałyby zmęczenie
• Podczas wdechu zwiększa się znacząco objętość klatki piersiowej, co powoduje zmniejszenie gęstości ciała. Dlatego przy pełnym wdechu, prawie każdy człowiek wypływa na powierzchnię wody
• Poziome ułożenie ciała sprzyja lepszemu ukrwieniu całego ciała
• Poprawa przemiany materii
• Zwiększenie odporności organizmu przez hartowanie go
• Zwiększanie wytrzymałości i wydolności organizmu
• Poprawa propriocepcji
• Redukcja masy ciała, tkanki tłuszczowej i całkowitego cholesterolu

Zalety pływania!

• Wyeliminowanie ciążenia masy ciała, co zmniejsza napięcie mięśni posturalnych, a to pozwala na uzyskanie autokorekcji postawy ciała
• Opóźnienie czasu wystąpienia zmęczenia
• Zwiększona amplituda ruchów klatki piersiowej
• Uzyskanie dodatkowego wymuszonego ruchu mięśni oddechowych

Badania wykazały, że efekty fizjologiczne zanurzenia w wodzie obejmują zwiększony rzut serca i przepływ krwi w mózgu oraz potencjalne obniżenie tętna i zmniejszenie bólu.

Przeciwwskazania

Krótki okres pooperacyjny, choroby skóry, stany zapalne, silna astma, niewydolność serca, arytmia, przewlekłe infekcje

Styl pływania a konkretne dolegliwości

Zanim wybierze się styl pływania dla siebie, należy zwrócić uwagę na to, na jakie dolegliwości pomaga. Niezwykle ważna jest też technika poruszania się w basenie. Nieprawidłowe wykonywanie ruchów może spowodować większy ból.

Żabka – styl klasyczny

Jest to symetryczny styl pływania, podczas którego prawa i lewa strona ciała wykonują jednocześnie te same ruchy. Intensywnie pracują mięśnie rąk i nóg, jednak żabka bardziej rozbudowuje mięśnie klatki piersiowej w stosunku do mięśni grzbietu. Stanowczo nie jest zalecana przy dolegliwościach bólowych odcinka lędźwiowego i szyjnego. Zwłaszcza, kiedy mówimy o stylu odkrytym. Ten styl pływania powoduje silne napięcie odcinka lędźwiowego oraz nienaturalne ustawienie szyi. Efekt może być taki, że oprócz bólu w odcinku lędźwiowym pojawi się jeszcze ból odcinka szyjnego.

Styl grzbietowy 

Przy tym stylu zdania są podzielone, jedni uważają, że za mocno nadwyręża mięśnie odcinka lędźwiowego, a inni, że wzmacnia mięśnie brzucha. Uważa się, że pływanie na grzbiecie rozluźnia mięśnie karku i symetrycznie wzmacnia mięśnie całego ciała. Umożliwia utrzymanie naturalnej krzywizny kręgosłupa i uwalnia napięcie w dolnej części pleców. Ciało znajduje się wówczas w pozycji poziomej, a głowa jest uniesiona nad powierzchnią wody, co redukuje obciążenie kręgosłupa. Dodatkowo, ruchy ramion i nóg podczas pływania grzbietem mogą pomóc w rozluźnieniu mięśni pleców i kręgosłupa oraz uniknąć dolegliwości bólowych w obszarze szyi.

Kraul

Angażuje głównie mięśnie ramion i nóg, minimalizując obciążenie kręgosłupa. Podczas pływania kraulem, głowa jest zanurzona w wodzie, co pomaga w utrzymaniu naturalnej pozycji kręgosłupa. Z kolei ruchy nóg wykonywane w trakcie pływania tym stylem, mogą przyczynić się do wzmacniania mięśni brzucha, wspomagając stabilizację szkieletu. Uważa się, że jest najlepszym stylem pływania, jednak zaleca się tu styl zakryty. Pływając kraulem rozluźnione są mięśnie odcinka lędźwiowego, więc dolegliwości nie powinny się nasilać. Poza tym mięśnie grzbietu pracują symetrycznie i w ten sposób można wzmocnić gorset mięśniowy.

Źródła:

• Plewa M., Markiewicz A., „Aktywność fizyczna w profilaktyce i leczeniu otyłości”, Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2.1 (2006): 30-37.
• Spannbauer A., Danek J., „Czy bóle pleców to też Twój problem?: Kilka uwag praktycznych dla pielęgniarki i rehabilitanta jak troszczyć się o swój kręgosłup." Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2.4 (2008).
• Piątkowski P., „Aktywność fizyczna–nieodzowna dla organizmu." Mularska-Kucharek M., Czernik E.(red.), Jesień życia? Wiosna możliwości! Przewodnik po późnej dorosłości, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2016
• Zawilski J., Dudek A., Lisiński P., „The effects of new methods of physiotherapy in patients with haemophilic arthropathy." Acta Haematologica Polonica 48.1 (2017)
• Łubkowska W., Szark-Ekardt M., „ Korygowanie postawy ciała poprzez pływanie i ćwiczenia w wodzie”, Centrum Promocji i Reklamy Remedia, Bydgoszcz, 2015
• Głowacka P., „Specyfika leczenia ruchem (kinezyterapii) pacjentów geriatrycznych”, Fizjoterapia w geriatrii, 2015

Opracowała: mgr Adrianna Warachowska

Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa jest przewlekłym i postępującym schorzeniem oraz najczęstszą przyczyną dolegliwości bólowych kręgosłupa polegająca na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących funkcjonalne połączenia kręgów (krążka międzykręgowego oraz stawów międzywyrostkowych). Jest to proces naturalnego zużycia organizmu, który najczęściej występuje u osób starszych, ale może rozpocząć się również w młodym wieku na skutek przeciążenia. Wśród czynników sprzyjających zwyrodnieniu stawów wyróżnia się czynniki modyfikowalne i niemodyfikowalne.

Jak o działa?

Pływanie lub ciepła kąpiel działają rozluźniająco na napięte mięśnie pleców, a codzienna gimnastyka ma za zadanie wzmocnić mięśnie odpowiedzialne za ruchomość kręgosłupa, kończyn górnych i dolnych.

Dodatkowo pływanie przyczyni się do uwapnienia kości, wzmacnia mięśnie nie uszkadzając stawów.

Zabiegi fizykoterapeutyczne mają na celu głównie działanie przeciwbólowe i rozluźniające.

Ryzyko kontuzji jest minimalne.

Ćwiczenia w wodzie wymagają odpowiednie temperatury. Zbyt niska temperatura powoduje zwiększoną utratę ciepła. Natomiast zbyt wysoka osłabia zdolność organizmu do skutecznego oddawania ciepła.

Ćwiczenia w wodzie wiążą się z ważnymi zaletami w porównaniu z ćwiczeniami na lądzie, ponieważ wyporność i ciśnienie hydrostatyczne zmniejszają obciążenie kręgosłupa i stawów oraz wspierają zachowywanie równowagi, mobilność i kontrolowanie bólu. Siła wyporu powoduje pozorną utratę nawet 90% masy człowieka zanurzonego w wodzie. Można także wykorzystać wodę jako opór w czasie ćwiczeń.

Wpływ ćwiczeń pływackich na organizm

• Wyłączenie mięśni antygrawitacyjnych do minimum
• Jednoczesna aktywizacja największej liczby mięśni w porównaniu z innymi dyscyplinami. Szczególnie mięśni grzbietu i brzucha
• Odciążenie stawów i kręgosłupa
• Obniżenie tonusu mięśniowego całego gorsetu mięśniowego pozwala na przyjęcie prawidłowej postawy ciała
• Wydłużenie możliwości wykonywania ruchów, które na lądzie już wywołałyby zmęczenie
• Podczas wdechu zwiększa się znacząco objętość klatki piersiowej, co powoduje zmniejszenie gęstości ciała. Dlatego przy pełnym wdechu, prawie każdy człowiek wypływa na powierzchnię wody
• Poziome ułożenie ciała sprzyja lepszemu ukrwieniu całego ciała
• Poprawa przemiany materii
• Zwiększenie odporności organizmu przez hartowanie go
• Zwiększanie wytrzymałości i wydolności organizmu
• Poprawa propriocepcji
• Redukcja masy ciała, tkanki tłuszczowej i całkowitego cholesterolu

Zalety pływania!

• Wyeliminowanie ciążenia masy ciała, co zmniejsza napięcie mięśni posturalnych, a to pozwala na uzyskanie autokorekcji postawy ciała
• Opóźnienie czasu wystąpienia zmęczenia
• Zwiększona amplituda ruchów klatki piersiowej
• Uzyskanie dodatkowego wymuszonego ruchu mięśni oddechowych

Badania wykazały, że efekty fizjologiczne zanurzenia w wodzie obejmują zwiększony rzut serca i przepływ krwi w mózgu oraz potencjalne obniżenie tętna i zmniejszenie bólu.

Przeciwwskazania

Krótki okres pooperacyjny, choroby skóry, stany zapalne, silna astma, niewydolność serca, arytmia, przewlekłe infekcje

Styl pływania a konkretne dolegliwości

Zanim wybierze się styl pływania dla siebie, należy zwrócić uwagę na to, na jakie dolegliwości pomaga. Niezwykle ważna jest też technika poruszania się w basenie. Nieprawidłowe wykonywanie ruchów może spowodować większy ból.

Żabka – styl klasyczny

Jest to symetryczny styl pływania, podczas którego prawa i lewa strona ciała wykonują jednocześnie te same ruchy. Intensywnie pracują mięśnie rąk i nóg, jednak żabka bardziej rozbudowuje mięśnie klatki piersiowej w stosunku do mięśni grzbietu. Stanowczo nie jest zalecana przy dolegliwościach bólowych odcinka lędźwiowego i szyjnego. Zwłaszcza, kiedy mówimy o stylu odkrytym. Ten styl pływania powoduje silne napięcie odcinka lędźwiowego oraz nienaturalne ustawienie szyi. Efekt może być taki, że oprócz bólu w odcinku lędźwiowym pojawi się jeszcze ból odcinka szyjnego.

Styl grzbietowy 

Przy tym stylu zdania są podzielone, jedni uważają, że za mocno nadwyręża mięśnie odcinka lędźwiowego, a inni, że wzmacnia mięśnie brzucha. Uważa się, że pływanie na grzbiecie rozluźnia mięśnie karku i symetrycznie wzmacnia mięśnie całego ciała. Umożliwia utrzymanie naturalnej krzywizny kręgosłupa i uwalnia napięcie w dolnej części pleców. Ciało znajduje się wówczas w pozycji poziomej, a głowa jest uniesiona nad powierzchnią wody, co redukuje obciążenie kręgosłupa. Dodatkowo, ruchy ramion i nóg podczas pływania grzbietem mogą pomóc w rozluźnieniu mięśni pleców i kręgosłupa oraz uniknąć dolegliwości bólowych w obszarze szyi.

Kraul

Angażuje głównie mięśnie ramion i nóg, minimalizując obciążenie kręgosłupa. Podczas pływania kraulem, głowa jest zanurzona w wodzie, co pomaga w utrzymaniu naturalnej pozycji kręgosłupa. Z kolei ruchy nóg wykonywane w trakcie pływania tym stylem, mogą przyczynić się do wzmacniania mięśni brzucha, wspomagając stabilizację szkieletu. Uważa się, że jest najlepszym stylem pływania, jednak zaleca się tu styl zakryty. Pływając kraulem rozluźnione są mięśnie odcinka lędźwiowego, więc dolegliwości nie powinny się nasilać. Poza tym mięśnie grzbietu pracują symetrycznie i w ten sposób można wzmocnić gorset mięśniowy.

Źródła:

• Plewa M., Markiewicz A., „Aktywność fizyczna w profilaktyce i leczeniu otyłości”, Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2.1 (2006): 30-37.
• Spannbauer A., Danek J., „Czy bóle pleców to też Twój problem?: Kilka uwag praktycznych dla pielęgniarki i rehabilitanta jak troszczyć się o swój kręgosłup." Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2.4 (2008).
• Piątkowski P., „Aktywność fizyczna–nieodzowna dla organizmu." Mularska-Kucharek M., Czernik E.(red.), Jesień życia? Wiosna możliwości! Przewodnik po późnej dorosłości, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2016
• Zawilski J., Dudek A., Lisiński P., „The effects of new methods of physiotherapy in patients with haemophilic arthropathy." Acta Haematologica Polonica 48.1 (2017)
• Łubkowska W., Szark-Ekardt M., „ Korygowanie postawy ciała poprzez pływanie i ćwiczenia w wodzie”, Centrum Promocji i Reklamy Remedia, Bydgoszcz, 2015
• Głowacka P., „Specyfika leczenia ruchem (kinezyterapii) pacjentów geriatrycznych”, Fizjoterapia w geriatrii, 2015