Opracowała: dr Paulina Baran

Czy zastanawialiście się kiedyś, dlaczego jedzenie późnym wieczorem może być niekorzystne dla zdrowia? Naukowcy odkryli ciekawe powiązania między porą spożywania posiłków a tym, jak nasze ciało przetwarza glukozę – a to może mieć kluczowe znaczenie dla ryzyka rozwoju otyłości i cukrzycy.

Nasze ciało funkcjonuje według wewnętrznego zegara biologicznego, zwanego rytmem dobowym. To złożony system czasowy, który koordynuje pracę wszystkich narządów i tkanek w cyklu 24-godzinnym. Główny „zegar” znajduje się w mózgu, ale dodatkowe „zegarki” działają również w wątrobie, trzustce i innych organach. Ale co ciekawe i istotne w kontekście niniejszego badania to fakt, że skuteczność przetwarzania posiłków przez nasz organizm zmienia się w ciągu dnia - rano metabolizm pracuje na najwyższych obrotach, a wieczorem stopniowo zwalnia, przygotowując się do nocnego odpoczynku.

Zespół naukowców z Niemieckiego Instytutu Żywienia Człowieka przeprowadził badanie na 46 parach bliźniąt, zarówno jednojajowych (identycznych genetycznie), jak i dwujajowych. Uczestnicy przez pięć dni prowadzili szczegółowe dzienniki żywieniowe, notując czas i ilość spożywanych posiłków. W badaniu kluczowym pojęciem był „punkt równowagi kalorycznej”, czyli pora dnia, gdy badany przyjął już połowę dziennego spożycia kalorii. Co ważne, badacze analizowali ten parametr nie względem zegarka na ścianie, ale w odniesieniu do indywidualnego rytmu snu i czuwania każdej osoby, czyli jej chronotypu.

I co się okazało?

Otóż osoby, które spożywały główne posiłki, a więc przyjmowały większość kalorii w późnych porach dnia, przejawiały:

• Gorszą wrażliwość na insulinę
• Wyższe stężenie insuliny na czczo
• Wyższe wskaźniki insulinooporności
• Wyższe wartości wskaźnika masy ciała (BMI) i większy obwód talii

Pamiętajmy przy tym, że wszystkie wyżej wymienione czynniki zwiększają ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 oraz chorób sercowo-naczyniowych.

Jednocześnie, niezwykle ciekawym odkryciem było to, że nawet 60% naszych wzorców czasowych jedzenia może być uwarunkowanych genetycznie! Porównując zachowania żywieniowe bliźniąt jednojajowych i dwujajowych, naukowcy ustalili bowiem, że to nie tylko wybór czy przyzwyczajenie, ale również nasze geny wpływają na to, kiedy mamy ochotę na jedzenie.

Niniejsze badanie sugeruje, że przesunięcie głównego spożycia kalorii na wcześniejsze godziny dnia może poprawić metabolizm glukozy oraz chronić przed cukrzycą typu 2 i otyłością. Jednakże, ze względu na silny wpływ czynników genetycznych, niektórym osobom zmiana nawyków żywieniowych może przychodzić trudniej.

Choć potrzeba jest prowadzenia dalszych badań klinicznych w tym obszarze, już teraz warto zastanowić się, czy kolacja tuż przed snem to dobry pomysł – zwłaszcza, jeśli stanowi ona największy posiłek spożywany w ciągu dnia. Badanie to przypomina także, że to, kiedy jemy może być równie ważne jak to, co jemy.

Źródła:

[1] Vahlhaus, J., Peters, B., Hornemann, S., Ost, A.-C., Kruse, M., Busjahn, A., Pfeiffer, A. F. H., & Pivovarova-Ramich, O. (2025). Later eating timing in relation to an individual internal clock is associated with lower insulin sensitivity and affected by genetic factors. eBioMedicine, 116, 105737. https://doi.org/10.1016/j.ebiom.2025.105737

[2] https://scitechdaily.com/late-night-eating-linked-to-obesity-and-heart-disease/

Opracowała: dr Paulina Baran

Czy zastanawialiście się kiedyś, dlaczego jedzenie późnym wieczorem może być niekorzystne dla zdrowia? Naukowcy odkryli ciekawe powiązania między porą spożywania posiłków a tym, jak nasze ciało przetwarza glukozę – a to może mieć kluczowe znaczenie dla ryzyka rozwoju otyłości i cukrzycy.

Nasze ciało funkcjonuje według wewnętrznego zegara biologicznego, zwanego rytmem dobowym. To złożony system czasowy, który koordynuje pracę wszystkich narządów i tkanek w cyklu 24-godzinnym. Główny „zegar” znajduje się w mózgu, ale dodatkowe „zegarki” działają również w wątrobie, trzustce i innych organach. Ale co ciekawe i istotne w kontekście niniejszego badania to fakt, że skuteczność przetwarzania posiłków przez nasz organizm zmienia się w ciągu dnia - rano metabolizm pracuje na najwyższych obrotach, a wieczorem stopniowo zwalnia, przygotowując się do nocnego odpoczynku.

Zespół naukowców z Niemieckiego Instytutu Żywienia Człowieka przeprowadził badanie na 46 parach bliźniąt, zarówno jednojajowych (identycznych genetycznie), jak i dwujajowych. Uczestnicy przez pięć dni prowadzili szczegółowe dzienniki żywieniowe, notując czas i ilość spożywanych posiłków. W badaniu kluczowym pojęciem był „punkt równowagi kalorycznej”, czyli pora dnia, gdy badany przyjął już połowę dziennego spożycia kalorii. Co ważne, badacze analizowali ten parametr nie względem zegarka na ścianie, ale w odniesieniu do indywidualnego rytmu snu i czuwania każdej osoby, czyli jej chronotypu.

I co się okazało?

Otóż osoby, które spożywały główne posiłki, a więc przyjmowały większość kalorii w późnych porach dnia, przejawiały:

• Gorszą wrażliwość na insulinę
• Wyższe stężenie insuliny na czczo
• Wyższe wskaźniki insulinooporności
• Wyższe wartości wskaźnika masy ciała (BMI) i większy obwód talii

Pamiętajmy przy tym, że wszystkie wyżej wymienione czynniki zwiększają ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 oraz chorób sercowo-naczyniowych.

Jednocześnie, niezwykle ciekawym odkryciem było to, że nawet 60% naszych wzorców czasowych jedzenia może być uwarunkowanych genetycznie! Porównując zachowania żywieniowe bliźniąt jednojajowych i dwujajowych, naukowcy ustalili bowiem, że to nie tylko wybór czy przyzwyczajenie, ale również nasze geny wpływają na to, kiedy mamy ochotę na jedzenie.

Niniejsze badanie sugeruje, że przesunięcie głównego spożycia kalorii na wcześniejsze godziny dnia może poprawić metabolizm glukozy oraz chronić przed cukrzycą typu 2 i otyłością. Jednakże, ze względu na silny wpływ czynników genetycznych, niektórym osobom zmiana nawyków żywieniowych może przychodzić trudniej.

Choć potrzeba jest prowadzenia dalszych badań klinicznych w tym obszarze, już teraz warto zastanowić się, czy kolacja tuż przed snem to dobry pomysł – zwłaszcza, jeśli stanowi ona największy posiłek spożywany w ciągu dnia. Badanie to przypomina także, że to, kiedy jemy może być równie ważne jak to, co jemy.

Źródła:

[1] Vahlhaus, J., Peters, B., Hornemann, S., Ost, A.-C., Kruse, M., Busjahn, A., Pfeiffer, A. F. H., & Pivovarova-Ramich, O. (2025). Later eating timing in relation to an individual internal clock is associated with lower insulin sensitivity and affected by genetic factors. eBioMedicine, 116, 105737. https://doi.org/10.1016/j.ebiom.2025.105737

[2] https://scitechdaily.com/late-night-eating-linked-to-obesity-and-heart-disease/