Opracowała: dr Paulina Baran

Wypoczęci i w dobrym nastroju wracamy po przerwie świątecznej do pracy, a tam … czeka na nas wiele spraw do załatwienia z terminem „na wczoraj”, pojawiają się bieżące zadania do wykonania, czas nagli, koniec roku zbliża się wielkimi krokami, a z nim kolejne podsumowania, zestawienia, raporty … w takiej sytuacji szybko zapominamy o poświątecznym luzie i dystansie i czujemy, że coraz bardziej ogarnia nas … stres!

Czym jest stres zawodowy i jakie mogą być jego konsekwencje?

Stres zawodowy można określić jako relację między możliwościami człowieka a obciążeniem pracą. Innymi słowy, stres może pojawić się w sytuacji, kiedy wymagania w stosunku do pracownika są zbyt wygórowane, a więc przewyższają jego możliwości, a sama sytuacja, w jakiej on się znajduje, oceniana jest jako szkodliwa, obciążająca, zagrażająca bądź wymagająca znacznego wysiłku.

W literaturze autorzy zwracają również uwagę, że pracownik może doświadczyć stresu, kiedy stara się poradzić sobie z trudnym zadaniem, które przed nim postawiono, bowiem niepodjęcie tego wyzwania zaburzyłoby mu obraz własnej osoby. Stres może się także pojawić, gdy człowiek usiłuje sprostać ambitnemu zadaniu, natomiast nie posiada wystarczających zasobów energii zarówno fizycznej, jak i psychicznej, aby tego dokonać.

Wśród czynników związanych ze środowiskiem pracy, które mogą wywoływać stres i jednocześnie wpływać na poczucie bezpieczeństwa pracownika można wymienić między innymi:

• konieczność pracy pod presją czasu,

• pracę zmianową,

• wymóg nadążania za szybkimi zmianami technologicznymi,

• niewłaściwe relacje z przełożonymi, podwładnymi i kolegami,

• niesprawiedliwe traktowanie przez przełożonych,

• brak wsparcia społecznego,

• poczucie osamotnienia,

• brak współodpowiedzialności za wykonywane zadania,

• nieprawidłową komunikację interpersonalną,

• konflikty w pracy,

• trudności natury finansowej,

• brak wsparcia instytucjonalnego,

• konflikty związane z małą wiarygodnością i polityką firmy,

• brak perspektyw rozwoju,

• monotonię,

• aktualny status zawodowy, niezgodny z posiadanymi kwalifikacjami i aspiracjami.

Z dotychczasowych badań wynika, że wysoki poziom stresu doświadczany przez pracownika prowadzi do spadku motywacji i jakości wykonywania pracy oraz przyczynia się do obniżenia poziomu satysfakcji z niej. W literaturze podaje się, że skutkiem działania stresu zawodowego na pracownika może być między innymi:

• urata kontroli nad pracą,

• utrata motywacji i zaangażowania,

• późniejsze przychodzenie do pracy,

• wydłużanie przerw w pracy (np. lunchowej, obiadowej),

• ograniczenie kontaktów ze współpracownikami,

• nadmierna skłonność do irytacji,

• krytykowanie innych,

• napięciowe bóle głowy, problemy żołądkowe i inne objawy fizyczne,

• nieumiejętność zrelaksowania się,

• zwiększona konsumpcja alkoholu i/lub liczba wypalanych papierosów.

Polskie badaczki potwierdziły, że wysoce stresogenne środowisko pracy powoduje nie tylko wzrost absencji osób zatrudnionych i fluktuacji kadr, ale także pogorszenie wskaźników zdrowia pracowników oraz obniżenie poziomu odczuwanej przez nich satysfakcji zawodowej.

Co ciekawe, w badaniach przeprowadzonych przez Krajową Reprezentację Doktorantów w ramach projektu „Phd Mental Health” w listopadzie br. na grupie 2011 doktorantek i doktorantów wykazano, że prawie 89 proc. spośród nich doświadcza objawów stresu o różnym nasileniu!

Jak możemy radzić sobie ze stresem w pracy?

Stres jest nieodłącznym elementem naszego codziennego życia i jego całkowite wyeliminowanie nie jest możliwe. Aby jednak móc skutecznie radzić sobie ze stresem w pracy, warto przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• Zidentyfikuj te czynniki w miejscu pracy, które wywołują w Tobie napięcie i stres – jeśli je rozpoznasz, łatwiej będzie można znaleźć rozwiązania, jak skutecznie sobie z nimi poradzić.

• Każdego dnia planuj swoją pracę, wyznaczaj niewielkie zadania do wykonania i stopniowo je realizuj, stosuj metodę „małych kroków”.

• Ustal priorytety – określ, które zadania należy wykonać w pierwszej kolejności, a które mogą zaczekać – wykonuj je stopniowo, zgodnie z ich ważnością i pilnością.

• Nie bierz na siebie zbyt wielu zadań, mierz zamiary na siły – oceń, czy masz wystarczające możliwości i zasoby, aby poradzić sobie ze wszystkimi obowiązkami, a jeśli nie – porozmawiaj z przełożonym, poproś o wsparcie i pomoc.

• Buduj społeczną sieć wsparcia w swojej pacy – pielęgnuj więzi z koleżankami i kolegami z pracy, otaczaj się ludźmi, do których można zwrócić się o pomoc w razie potrzeby, pamiętaj, że w grupie jest naprawdę duża siła!

• Staraj się zachować równowagę między pracą a wypoczynkiem – w czasie przeznaczonym na pracę realizuj obowiązki zawodowe, natomiast w czasie wolnym rozwijaj swoje pasje, zainteresowania, rób to, co najbardziej lubisz i pamiętaj, że urlop nie jest dobrym czasem na nadrabianie zaległości z pracy – to czas wyłącznie dla Ciebie i to od Ciebie zależy, jak go spędzisz!

• Dbaj o siebie – udowodniono, że regularna aktywność fizyczna oraz prawidłowe nawyki dotyczące odżywiania, snu i wypoczynku sprzyjają skutecznemu radzeniu sobie ze stresem.

• Jeśli masz problemy, czujesz, że sobie nie radzisz – porozmawiaj z przełożonym lub z bliskim współpracownikiem i powiedz o tym, co Cię trapi i nurtuje, wspólnie możecie spróbować znaleźć rozwiązanie problemu, pamiętaj, że nigdy nie jesteś sam.

• Nie wahaj się zwrócić o pomoc do specjalisty, jeśli czujesz, że nie potrafisz skutecznie radzić sobie z emocjami, napięciem i lękiem, nie pozwól, aby stres przejął nad Tobą kontrolę!

Dbanie o higienę psychiczną w miejscu pracy przynosi wiele korzyści zarówno dla samego pracownika, jak i dla firmy. Warto o tym pamiętać i zawczasu podejmować przemyślane działania, aby móc skutecznie radzić sobie z napięciem i stresem w pracy, a tym samym przeciwdziałać negatywnym zjawiskom związanym z aktywnością zawodową, jak na przykład wypalenie zawodowe.

Piśmiennictwo:

[1] Jurgilewicz, O. (2017). Stres i stresory w pracy wpływające na poczucie bezpieczeństwa pracownika. Modern Management Review 22(24/4), 59-71.

[2] Karwowski, M. (2021). Wyniki badania dotyczącego zdrowia psychicznego doktorantów. Forum Akademickie, 8 grudnia 2021 r. [dostęp 2021-12-21].

[3] Mościcka-Teske, A., Potocka, A. (2016). Zagrożenia psychospołeczne w miejscu pracy w Polsce. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie 70, 139-153.

[4] Ogińska-Bulik, N. (2006). Stres zawodowy w zawodach usług społecznych. Źródła – konsekwencje – zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Difin.

[5] Ratajczak, Z. (1994). Wsparcie społeczne w środowisku pracy a stres i jego skutki zdrowotne. W: Z. Ratajczak (red.), Psychologiczna problematyka wsparcia społecznego i pomocy (s. 57-63). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

[6] Rogozińska-Pawełczyk, A. (2018). Satysfakcja z pracy a stres zawodowy - wyniki badań ilościowych w 3 jednostkach organizacyjnych urzędu. Medycyna Pracy 69(3), 301-315.

[7] Waszkowska, M., Potocka, A., Wojtaszczyk, P. (2010). Miejsce pracy na miarę oczekiwań. Poradnik dla pracowników socjalnych. Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera.

Opracowała: dr Paulina Baran

Wypoczęci i w dobrym nastroju wracamy po przerwie świątecznej do pracy, a tam … czeka na nas wiele spraw do załatwienia z terminem „na wczoraj”, pojawiają się bieżące zadania do wykonania, czas nagli, koniec roku zbliża się wielkimi krokami, a z nim kolejne podsumowania, zestawienia, raporty … w takiej sytuacji szybko zapominamy o poświątecznym luzie i dystansie i czujemy, że coraz bardziej ogarnia nas … stres!

Czym jest stres zawodowy i jakie mogą być jego konsekwencje?

Stres zawodowy można określić jako relację między możliwościami człowieka a obciążeniem pracą. Innymi słowy, stres może pojawić się w sytuacji, kiedy wymagania w stosunku do pracownika są zbyt wygórowane, a więc przewyższają jego możliwości, a sama sytuacja, w jakiej on się znajduje, oceniana jest jako szkodliwa, obciążająca, zagrażająca bądź wymagająca znacznego wysiłku.

W literaturze autorzy zwracają również uwagę, że pracownik może doświadczyć stresu, kiedy stara się poradzić sobie z trudnym zadaniem, które przed nim postawiono, bowiem niepodjęcie tego wyzwania zaburzyłoby mu obraz własnej osoby. Stres może się także pojawić, gdy człowiek usiłuje sprostać ambitnemu zadaniu, natomiast nie posiada wystarczających zasobów energii zarówno fizycznej, jak i psychicznej, aby tego dokonać.

Wśród czynników związanych ze środowiskiem pracy, które mogą wywoływać stres i jednocześnie wpływać na poczucie bezpieczeństwa pracownika można wymienić między innymi:

• konieczność pracy pod presją czasu,

• pracę zmianową,

• wymóg nadążania za szybkimi zmianami technologicznymi,

• niewłaściwe relacje z przełożonymi, podwładnymi i kolegami,

• niesprawiedliwe traktowanie przez przełożonych,

• brak wsparcia społecznego,

• poczucie osamotnienia,

• brak współodpowiedzialności za wykonywane zadania,

• nieprawidłową komunikację interpersonalną,

• konflikty w pracy,

• trudności natury finansowej,

• brak wsparcia instytucjonalnego,

• konflikty związane z małą wiarygodnością i polityką firmy,

• brak perspektyw rozwoju,

• monotonię,

• aktualny status zawodowy, niezgodny z posiadanymi kwalifikacjami i aspiracjami.

Z dotychczasowych badań wynika, że wysoki poziom stresu doświadczany przez pracownika prowadzi do spadku motywacji i jakości wykonywania pracy oraz przyczynia się do obniżenia poziomu satysfakcji z niej. W literaturze podaje się, że skutkiem działania stresu zawodowego na pracownika może być między innymi:

• urata kontroli nad pracą,

• utrata motywacji i zaangażowania,

• późniejsze przychodzenie do pracy,

• wydłużanie przerw w pracy (np. lunchowej, obiadowej),

• ograniczenie kontaktów ze współpracownikami,

• nadmierna skłonność do irytacji,

• krytykowanie innych,

• napięciowe bóle głowy, problemy żołądkowe i inne objawy fizyczne,

• nieumiejętność zrelaksowania się,

• zwiększona konsumpcja alkoholu i/lub liczba wypalanych papierosów.

Polskie badaczki potwierdziły, że wysoce stresogenne środowisko pracy powoduje nie tylko wzrost absencji osób zatrudnionych i fluktuacji kadr, ale także pogorszenie wskaźników zdrowia pracowników oraz obniżenie poziomu odczuwanej przez nich satysfakcji zawodowej.

Co ciekawe, w badaniach przeprowadzonych przez Krajową Reprezentację Doktorantów w ramach projektu „Phd Mental Health” w listopadzie br. na grupie 2011 doktorantek i doktorantów wykazano, że prawie 89 proc. spośród nich doświadcza objawów stresu o różnym nasileniu!

Jak możemy radzić sobie ze stresem w pracy?

Stres jest nieodłącznym elementem naszego codziennego życia i jego całkowite wyeliminowanie nie jest możliwe. Aby jednak móc skutecznie radzić sobie ze stresem w pracy, warto przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• Zidentyfikuj te czynniki w miejscu pracy, które wywołują w Tobie napięcie i stres – jeśli je rozpoznasz, łatwiej będzie można znaleźć rozwiązania, jak skutecznie sobie z nimi poradzić.

• Każdego dnia planuj swoją pracę, wyznaczaj niewielkie zadania do wykonania i stopniowo je realizuj, stosuj metodę „małych kroków”.

• Ustal priorytety – określ, które zadania należy wykonać w pierwszej kolejności, a które mogą zaczekać – wykonuj je stopniowo, zgodnie z ich ważnością i pilnością.

• Nie bierz na siebie zbyt wielu zadań, mierz zamiary na siły – oceń, czy masz wystarczające możliwości i zasoby, aby poradzić sobie ze wszystkimi obowiązkami, a jeśli nie – porozmawiaj z przełożonym, poproś o wsparcie i pomoc.

• Buduj społeczną sieć wsparcia w swojej pacy – pielęgnuj więzi z koleżankami i kolegami z pracy, otaczaj się ludźmi, do których można zwrócić się o pomoc w razie potrzeby, pamiętaj, że w grupie jest naprawdę duża siła!

• Staraj się zachować równowagę między pracą a wypoczynkiem – w czasie przeznaczonym na pracę realizuj obowiązki zawodowe, natomiast w czasie wolnym rozwijaj swoje pasje, zainteresowania, rób to, co najbardziej lubisz i pamiętaj, że urlop nie jest dobrym czasem na nadrabianie zaległości z pracy – to czas wyłącznie dla Ciebie i to od Ciebie zależy, jak go spędzisz!

• Dbaj o siebie – udowodniono, że regularna aktywność fizyczna oraz prawidłowe nawyki dotyczące odżywiania, snu i wypoczynku sprzyjają skutecznemu radzeniu sobie ze stresem.

• Jeśli masz problemy, czujesz, że sobie nie radzisz – porozmawiaj z przełożonym lub z bliskim współpracownikiem i powiedz o tym, co Cię trapi i nurtuje, wspólnie możecie spróbować znaleźć rozwiązanie problemu, pamiętaj, że nigdy nie jesteś sam.

• Nie wahaj się zwrócić o pomoc do specjalisty, jeśli czujesz, że nie potrafisz skutecznie radzić sobie z emocjami, napięciem i lękiem, nie pozwól, aby stres przejął nad Tobą kontrolę!

Dbanie o higienę psychiczną w miejscu pracy przynosi wiele korzyści zarówno dla samego pracownika, jak i dla firmy. Warto o tym pamiętać i zawczasu podejmować przemyślane działania, aby móc skutecznie radzić sobie z napięciem i stresem w pracy, a tym samym przeciwdziałać negatywnym zjawiskom związanym z aktywnością zawodową, jak na przykład wypalenie zawodowe.

Piśmiennictwo:

[1] Jurgilewicz, O. (2017). Stres i stresory w pracy wpływające na poczucie bezpieczeństwa pracownika. Modern Management Review 22(24/4), 59-71.

[2] Karwowski, M. (2021). Wyniki badania dotyczącego zdrowia psychicznego doktorantów. Forum Akademickie, 8 grudnia 2021 r. [dostęp 2021-12-21].

[3] Mościcka-Teske, A., Potocka, A. (2016). Zagrożenia psychospołeczne w miejscu pracy w Polsce. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie 70, 139-153.

[4] Ogińska-Bulik, N. (2006). Stres zawodowy w zawodach usług społecznych. Źródła – konsekwencje – zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Difin.

[5] Ratajczak, Z. (1994). Wsparcie społeczne w środowisku pracy a stres i jego skutki zdrowotne. W: Z. Ratajczak (red.), Psychologiczna problematyka wsparcia społecznego i pomocy (s. 57-63). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

[6] Rogozińska-Pawełczyk, A. (2018). Satysfakcja z pracy a stres zawodowy - wyniki badań ilościowych w 3 jednostkach organizacyjnych urzędu. Medycyna Pracy 69(3), 301-315.

[7] Waszkowska, M., Potocka, A., Wojtaszczyk, P. (2010). Miejsce pracy na miarę oczekiwań. Poradnik dla pracowników socjalnych. Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera.