Zespół nieszczelnego jelita
Opracowała: dr Izabela Grabowska
Bariera ochronna przewodu pokarmowego nie jest strukturą przypominającą mur, ale jest wybiórczym filtrem decydującym o tym, co wnika do układu krążenia, a co zostaje zatrzymane w przewodzie pokarmowym. W razie uszkodzeń tej bariery dochodzi do utraty jego selektywności, co niestety może prowadzić do problemów zdrowotnych, w tym chorób na podłożu autoimmunologicznym, częstych i długich infekcji bakteryjnych, grzybiczych, wirusowych oraz alergii. Nieszczelne jelito - to określenie używane właśnie w wypadku, kiedy następuje opisane wyżej zjawisko. Bariera jelitowa składa się z kilku podstawowych elementów: nabłonka jelita, warstwy śluzu ochronnego i bakterii jelitowych (mikrobiomu). Zaburzenia w działaniu każdego z nich może mieć wpływ na jej prawidłowe funkcjonowanie. Mogą być spowodowane niewłaściwym odżywianiem się, gdzie większość produktów to te wysoko przetworzone, obfite w cukier, tłuszcz nasycony, syropy cukrowe, niekorzystne E-dodatki, a także leki, alkohol i długotrwały stres. Najczęstsze dolegliwości związane z tzw. nieszczęlnym jelitem to:
- problemy skórne,
- nawracające infekcje,
- złe samopoczucie ogólne, osłabienie,
- nadwrażliwość pokarmowa: alergia, nietolerancja,
- choroby autoimmunologiczne (m.i.n Hashimoto, RZS, łuszczyca, cukrzyca t.1, toczeń, choroba Crohna).
Jak zadbać o barierę jelitową? Na początku drogi znajduje się dobra diagnostyka. Badanie kału w kierunku zonuliny i alfa-1-antytrypsyny są najbardziej miarodajne. Można również wykonać test z moczu, gdzie bada się obecność cukrów. Kolejny element dobrej diagnozy to badanie mikrobioty jelitowej – jej różnorodności i liczebności. Po otrzymaniu wyników badań można podjąć następne działania: ocenić, określić porcje różnych produktów w diecie, które zmniejszyć lub jeść częściej, jakie i ile. Zalecenia obejmują głównie zawartość konkretnych frakcji błonnika pokarmowego w pożywieniu, a także odpowiednie nawodnienie oraz białko, a także unikanie używek, NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych), antybiotyków, cytostatyków, IPP (inhibitorów pompy protonowej), doustnych preparatów żelaza .
Regularna aktywność fizyczna wspiera kondycję jelit, głównie ze względu na zwiększanie różnorodności mikrobioty jelitowej i stymulację bakterii bytujących w przewodzie pokarmowym. Szybsze jest również tempo usuwania toksycznych produktów przemiany materii. Trudnością w dbałości o stan jelit żołnierzy może być regularność spożywania przez nich posiłków, choć z pewnością można zadbać o ich jakość.
W kontekście radzenia sobie z destrukcyjnymi skutkami stresu, korzystne dla układu nerwowego, jak i innych systemów organizmu - okazują się być techniki oddechowe stosowane przed snem (i tuż po przebudzeniu), a także unikanie oddziaływania światła niebieskiego.
Piśmiennictwo:
1. Downs B., Baghi D., Microbiome, Immunity, Digestive Health and Nutrition, wyd. Elsevier, 2022,
2.Kowalińska J., Panasiuk A., Mikrobiota przewodu pokarmowego, Wyd. PZWL, 2019.